Sandık ve Seçim Güvenliği

Sedat ATAY / Eğitimci-msedatatay@gmail.com Ülkemizde seçimler, 298 Sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Yasa hükümlerine göre yapılır. Buna göre, her ilçede en yaşlı yargıç başkanlığında yedi üyeden oluşan bir İlçe Seçim Kurulu oluşur. En yaşlı yargıç, ilçede örgütlü partilere bir yazı yazarak bir toplantı yapar, katılan parti temsilcileri huzurunda kura ile dört asil dört yedek üye belirlenir. Yine yargıç (İlçe Seçim Kurulu Başkanı), kaymakamlıktan istendik vasıfları taşıyan sekiz memurun isimlerini ister. Gelen adaylar içinden kura ile iki asil iki yedek üye belirlenir. Böylece oluşturulan ilçe seçim kurulu göreve başlar. Kısaca İlçe Seçim Kurulu böyle oluşur. İlçe Seçim Kurulu, ilçede var olan siyasi partilerden sandık sayısı kadar sandık görevlisi ister. Partiler, üyeleri içinden uygun gördüklerini ilçe seçim kuruluna bildirirler. Yine ilçe seçim kurulu kaymakamlıktan istediği memur listesi içinden uygun olanları sandık başkanı olarak atar. Seçmen listeleri güncellenerek askıya çıkarılır. Askı süresi yerel olanaklarla halka duyurulur. İlgilenen yurttaş ve partiler gerekli incelemeleri yapar ve gördükleri eksik ve yanlışlar varsa ilçe seçim kuruluna bildirirler. Sonrasında, itirazlar sonuçlandıktan sonra, mahalle muhtarlarına seçmen kütükleri ve seçmen kartları gelir. Vatandaşlar da muhtardan, hangi sandıkta oy kullanacaklarını öğrenirler. Seçmen kartları ile ilgili sandıkta oylarını kurallara uygun olarak kullanırlar. Seçimden birkaç gün önce ilçe seçim kurulları, ilçedeki tüm sandık başkanları ve sandık kurul üyelerini bilgilendirmek için toplantı düzenlerler. Toplantıya katılanlara, İlçe Seçim Kurulu Başkanı Yargıç gerekli bilgileri verir. Sandık başkanlarına da seçimde kullanılacak evrakı imza karşılığı teslim eder. Sandık başkanı, seçimden bir gün önce, sandığın kurulacağı alanda yer tespiti yapar ve vatandaşın sandığı kolayca bulabilmesi için, üzerlerinde ‘… nolu sandığa gider’ yazılı yönlendirme levhalarını astırır. Seçim günü sabahı sandık kurulu başkanı önceden hazırlanan sandığı masanın üzerine koyar, evrakı açar ve partileri temsilen gelenlerden sandık kurulunu oluşturur. Adı olanlardan gelmeyenler varsa diğer parti temsilcilerinden en az beş kişiden oluşan sandık kurulunu oluşturur. Dileyen her yurttaş gün boyu sandık kurulunun çalışmalarını denetleyebilir. Sandığın boş olduğu bulunanlara gösterilerek mühürlenir. Oy kullanma için ‘gizli bölme’ oluşturulur. Zarflar ve oy pusulaları sayılarak arkaları mühürlenir. Bu işlemlerin tamamı tutanak defterine kaydedilir. Seçmen kartları kimlikleri ile örtüşenler gizli bölmede verdikleri oylarını sadığa atar ve seçmen listesini imzalarlar. Günün sonunda oylar sayılırken üç sandık kurulu üyesi çetele tutarlar. Sonuç netleşince SANDIK SONUÇ TUTANAĞI tanzim edilir. Tüm diğer evrak torbaya konur ve mühürlenir. Sandık sonuç tutanağı, tüm kurul üyelerine birer tane verilir. Bir tutanak da, seçim yapılan binanın görülecek yerine asılır. Dileyen Sandık Kurulu üyeleri, sandık başkanı ile ilçe seçim kuruluna kadar gidebilir. İlçe seçim kurulu, gelen sonuçları değerlendirerek, seçim sonuçlarını açıklar. İli ilgilendiren sonuç varsa bunu da toplam olarak ilçe seçim kurulu tarafından il seçim kuruluna iletir. İtiraz süresi dolan sonuçlar kesinleşir. Kısaca anlattığımız bu süreçte, iyi örgütlenmiş bir partinin hiçbir oyu kaybolmaz. Fakat her sandığa bilinçli üye görevlendiremezsen ya da görevlendirdiklerin göreve gitmezse, meydanı boş bulan bazıları hile yapabilir. Her sandık görevlisi, seçim bölgesi sorumlusuna veya partisinin ilçe başkanlığına sandık sonuç tutanağını iletirse, partideki görevliler de ilçe sonuçları ile karşılaştırırlarsa kimse kimsenin oylarını çalamaz. Fakat yıllardır bir dolu yerde halkın oylarına sahip çıkamayan partiler nedeni ile vatandaş haklı olarak ’OYUNA SAHİP ÇIK PLATFORMU’ ve benzerlerini oluşturdular. İstanbul’da 33 bin sandık için, şimdiye değin yaklaşık 24 bin gönüllü buldular. Bir de, ’KURTAR BİZİ BABA’ dönemi de kapandığı için, duyarlı gençler, seçimlere katılım oranını arttırmak ve gerçekçi bir yönetimin oluşması için ‘OY VE ÖTESİ’ adlı çalışmalarla duyarlılık yaratmaya çalışıyorlar. Barış içinde, bayram havasında, barış ve bayram getirecek bir seçim olması dileklerimle.