“Köy Tüzel Kişiliği yeniden oluşturulmalı”

A. Kemal KAŞKAR - Boğaziçi Mahallesi Muhtarı ve Boğaziçi Köyü Koruma ve Güzelleştirme Derneği Başkanı İbrahim Köksal, "Milletin Efendisi Büyükşehir coğrafi sınırlarından çıkarıldı" diyor ve Büyükşehir yasasının, acilen ‘köy tüzel kişiliği’ ve köy muhtarlıklarının yeniden tesis edilecek şekilde değiştirilmesini talep ediyor. 30 Mart yerel seçimlerinde muhtar seçildikten sonra, Büyükşehir modeli içinde köy tüzel kişiliği’ni yitirmiş olan Boğaziçi’nin büyüyen-biriken sorunlarının çözümü için içtenlikli, özverili çalışmalarıyla dikkat çeken Köksal, "Milletin Efendisi Büyükşehir coğrafi sınırlarından çıkarıldı" başlıklı yazısını, Milas’tan Muğla’ya ve Ankara’ya kadar tüm ilgililere, tüm yetkililere ulaştırmaya çalışıyor. Daha önce gazetemizde yayınlanmış yazısını eklemeler ve çıkarmalarla yeniden yazdığını ve bu yazıyla yaşadıklarını olabildiğince en iyi şekilde dile getirmeye çalıştığını belirten İbrahim Köksal’ın bu yazısını -bazı bölümleri, daha önce gazetemizde yayınlanmış olan yazıyla aynı olmasına karşın- mantık bütünlüğünü bozmamak bakımından -ancak okuma kolaylığı için arabaşlıklar ekleyip- aynen yayınlıyoruz ... Milletin Efendisi Büyükşehir coğrafi sınırlarından çıkarıldı Günümüzde, demokratik ülkelerin gelişmişlik düzeylerinde ölçüt olarak; halkın eğitim düzeyi, hane halkının milli gelirden aldığı gerçek pay ve halkın (en küçük yerleşim birimlerinde) demokrasiye katılımları esas alınmaktadır. Demokrasinin geliştiği ülkelerde; devlet, katılımcı yönetimleri geliştirici her türlü uygun koşulları  hazırlamakta olup, en küçük yerel yönetim birimi köy muhtarlıklarının yetkilerini genişletmekte, demokratik kitle örgütlerini (Dernekler, Kooperatifler) desteklemektedir. 1876’da Ülkemizde ise; 1876’da Gülhane Hatt-ı -Humayunu ile Ziya Paşa ve Namık Kemal’lerin iktidara getirdikleri (İkinci Meşrutiyet) Abdülhamit döneminde;  tüzel kişiliği olan, salma ve imece yolu ile birikim yapan, köylünün haklarını Mahalli ve Genel İdareler ile üçüncü şahıslara karşı da koruma yetkisi bulunan, demokrasinin en tabanındaki yerinden yönetimin birimi olan Köy Muhtarlıkları oluşturulmuştur. Cumhuriyet döneminde 07.04.1924 tarihinde çıkarılan 442 Sayılı Köy Kanunu ile köy muhtarlıklarının görev ve yetkileri daha da genişletilerek yeniden belirlenmiştir. 138 yıl sonra Ancak 138 yıl sonra, 5272 ve 5216 Sayılı Büyükşehir Yasası ile; şehir yerleşim merkezine    uzakta, nüfusu ve yerleşim alanı ile İlçe Belediyesine yakın Belde ve Köylerin tüzel kişilikleri kaldırılmış, mahalli idare olmaktan çıkarılarak hiçbir yönetim yetkisi, hizmet görecek personeli ve ekipmanı bulunmayan, bütçesi ve geliri olmayan mahalle muhtarlıklarına dönüştürülmüştür. 30 Mart 2014’ten sonra Bunun sonucunda; 30 Mart 2014 tarihinde yıllarca köylünün alınterleri ile Muhtarlık ve Belde adına kayıtlı (ortak mallarına) birikimlerine, menkul ve gayrı menkullerine (arazi, bina, traktör ekipman, muhtarlık demirbaşına kayıtlı mallarına, kasadaki paralarına ve tüm yatırımlarına), gelirlerine (su, kira v.s) el konulmuş, mahalle olması nedeniyle, köylere hizmet götürme birimlerinin de kaldırılmasıyla destek ve yardımlar da kesilmiştir. Büyükşehir Yasasıyla köyünde, doğal ürettiği ürünleri sayesinde kendi geçimini sağlayan köylü,  dönüşüme uğrayarak; kanatlı hayvan, büyükbaş ve küçükbaş hayvan beslemesi (köylü gibi yaşaması) yasaklanmış olup şehirde yaşayanlar gibi (etini, sütünü üretmekten yoksun) bu ürünleri AVM’lerden satın alan tüketici haline getirilmiştir. Milletin Efendisi? Maalesef, Cumhuriyet döneminde Atatürkümüz’ün Milletin Efendisi olarak ilan ettiği köylümüz bu Yasayla;  Büyükşehirlerin coğrafi sınırlarında, efendilikten çıkarılmıştır. Yeni durumda; bağlı oldukları ilçe belediyelerine kilometrelerce uzaklıkta hizmet yürütmek zorunda olan, birçoğu ilçe nüfusuna yakın mahalleye dönüşen muhtarlıkların bütçesi ve geliri olmadığı gibi, tüm giderlerini (kırtasiye, elektrik, su, telefon, internet, fotokopi, İl ve ilçe merkezlerine yol gideri v.s)  harcamalarını mahalle muhtarları olarak kendilerinin karşılaması gerekmektedir. "Katkıda bulunulur" denilmekte ise de Her ne kadar 5272 Sayılı Büyükşehir Yasasında; mahalle muhtarlarının büro harcamaları için, "Köylerden mahalleye dönüşen mahalle muhtarlıklarına, bağlı oldukları belediyeler bütçe imkanları oranında katkıda bulunur" denilmekte ise de, bunun bağlayıcı bir hükmü de bulunmamaktadır. Kaldı ki, ilçe belediyelerinin yeni durumda maddi  imkansızlıkları da göz önüne alındığında böyle bir katkıyı yapamamakta, yapamayacağı da açıkça görülmektedir. Mahalle muhtarının çalıştıracak personeli ve ekipmanı da bulunmadığından ‘eski köylü, yeni mahalleli’, bu durum karşısında yeterli hizmeti alamadığından çaresizlik içinde kalmıştır. Bu yasa ve uygulaması sonucunda; eski köy muhtarlarının bölgesinde sevk ve idare yetkisi elinden alınmış, sadece ilgili idarelerce lüzumu halinde irtibat kurulacak bir şahıs konumuna getirilmiştir. Her yönü ile kaos yaratmakta Köyde yaşayanların çoğunluğunun iradesi ile seçtiği, köy sınırları içinde nikahını kıydığı, sorunlarını çözdüğü veya çözümünde merkezi ve yerel idareler nezdinde ilk başvuruda bulunduğu temsilcisi ve muhatabı olduğu, bazı uygulamalarının örf ve adet hukuku haline geldiği köy muhtarlıklarının kaldırılması; her yönü ile kaos yaratmakta, önceden yaşadığı köyde kendi malı olarak gördüğü ve koruduğu kamu malına bakış açısını da değiştirmektedir. Daha önce, Büyükşehir yerleşim alanları dışında köy ve beldelerin statülerinin aynen muhafaza edilmesine rağmen, değişen Büyükşehir Yasası ile belde ve köylerin 30 Mart 2014’te kaldırılması neticesinde;  kısa bir süre sonra burada yaşayanların değer yargılarının değişmesine, kendi menfaatinin kamu menfaatinin önünde tutulmasına, toplumda sosyal dengelerin ve huzurun da bozulmasına neden olmaktadır. Sonuç olarak Sonuç olarak; Yerinden Yönetime (Demokrasiye) aykırı Köy Muhtarlıklarını kaldıran Büyükşehir  Yasasının bir an önce T.B.M.M’since, yukarıda belirtilen sorunları  giderecek (gelişmiş, çağdaş, demokratik ülkelerdeki uygulamaları da göz önüne alacak), Köy Tüzel kişiliklerini ve köy Muhtarlıklarını yeniden oluşturacak şekilde acilen yasal düzenleme yapılması gerekmektedir.