“Öğrenme Öğretme Stillerinde Temel Yaklaşımlar”

Oktay ÇAYIRLI Milas İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Güney Ege Kalkınma Ajansı tarafından desteklenen E Mesleki Entegrasyon Projesi kapsamında ilçemizde bulunan meslek liselerinde görev yapan öğretmenlere yönelik "Öğrenme Öğretme Stillerinde Temel Yaklaşımlar" konulu seminer, dün saat 9’da Atatürk Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nde düzenlendi… Meslek dersi öğretmenlerinin motivasyonu artırılarak, yöneticilerin becerilerini geliştirmek ve mesleki gelişimlerini sağlamak için düzenlenen "Öğrenme Öğretme Stillerinde Temel Yaklaşımlar" konulu seminerin açılış konuşmasını yapan Milas İlçe Milli Eğitim Müdürü İradet Genç, proje kapsamında ilk seminerlerini düzenlediklerini ilerleyen süreçte benzer seminerlerin gerçekleştirilmeye devam edileceğini söyledi. İlçe Milli Eğitim Müdürü Genç’in ardından Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Eğitim Programları Bölümü Öğretim Görevlisi Dr. Cem Babadoğan söz alarak, "Öğrenme Öğretme Stillerinde Temel Yaklaşımlar" konulu sunumunu gerçekleştirdi. Öğretme öğrenme sürecinin, bir eğitim programı içinde incelenmesi en güç alanlardan biri olduğunu belirten Babadoğan, "Özellikle sınıf içi etkileşimin net bir biçimde çözümlenmesi öğretme öğrenme içindeki çözümsüz birçok sorununun da çözülebilmesine olanak tanıyacak. Öğretme öğrenme sürecinin temel elemanları öğretmen ve öğrencidir. Gerçekte tüm süreç önceden saptanmış hedefler doğrultusunda, belirli bir içeriğin aktarılması ya da paylaşılması üzerine kurulmuştur. Sonuçta istenilen düzeyde bir ürün elde edildiği anda da öğretme öğrenme sürecinin etkili olduğu ifade edilir. Belki de bu süreç içinde en kritik eleman ise süreç üzerine düğümlenmekte. Yöntem ise süreç bileşenleri içinde en geniş biçimde kapsanmakta. Bilindiği üzere bir hedefe erişmek ya da bir amacı gerçekleştirmek üzere izlenen yol olarak tanımladığımız yöntem de uygulanış biçimi olarak adlandırılan teknikler bir düşünüldüğünde anlam kazanmakta. Yöntem ile teknik arasındaki ilişki örüntüsü, strateji ve taktik arasında bulunmakta. Strateji, yöntemin üzerinde daha geniş bir şemsiye oluşturmakta. Strateji; yöntemi kapsamakla birlikte alınacak önlemleri de içinde barındırır. Bu bağlamda strateji ve taktikler, öğreticiye yöntem ve tekniklere göre daha geniş bir hareket alanı çizer. Stil ise bu iki kavramsal yapıyı yönlendiren, bireysel özellikler takımı olarak ortaya çıkmaktadır. Öğreticinin yöntem seçimini etkileyen faktörler incelendiğinde, öğreticinin yönteme yatkınlığı; maliyet, zaman, öğrenen özellikleri gibi diğer özelliklere oranla daha önemli bir hale gelmekte" dedi. Stil ve biçemin, bireyin imzası gibi olduğunu bu nedenle genelde değişmez bir özellik içerdiğini ifade eden Babadoğan, "Açıklayıcı öğretim kuramlarının yerini günümüzde kuralcı öğretim kuramlarına bırakmasıyla öğretim tasarımı daha önemli hale gelmiştir. Açıklayıcı öğretim kuramları öğretim sürecine; şu koşullar yerine getirilirse şu sonuçlara ulaşılabilir gibi bir önermeyle yaklaşırken, kuralcı öğretim kuramları süreci biraz daha algoritmik duruma sokmuştur. Bu kuramlara göre artık şu hedefe ulaşmak için şunlar yapılmalıdır savı ön plana çıkmıştır. Dört çeyrekli beyin modeli üzerinde yapılan çalışmaların sonuçları önce düşünme, sonra öğrenme ve son olarak da öğretim üzerine odaklanmaya başlamış. Bu dört ayrı yapı ikişerli oluşturdukları kombinasyonlar sonucu; somut-ardışık olarak nitelenen somar, soyut-ardışık olarak nitelenen soyar, soyut-dağınık olarak nitelenen soyda ve somut-dağınık olarak nitelenen somda stilleri oluşmuştur. Öğretim stillerinin doğasını anlayabilmek için onun alt aşamalarını bilmek gerekir. Önce etkililik üzerine temellenen bu yapı aynı zamanda değer biçin, tutumsal bir özellik gösteren, farkındalık düzeyini ortaya çıkaran ve tüm bunları gerçekleştirirken de uyanık olmayı ön planda tutan bir görünüm çizer. Öğretici bu durumda önce kendisi, sonra sınıfı, ardından diğerleri ve çevresi için bu durumu göz önünde bulundurması gerekmekte" dedi. Sunumu sırasında öğretim stili odaklı ders tasarımı hakkında da bilgiler aktaran Babadoğan, "Bir öğretici öğretim stili odaklı ders tasarımı geliştirmek için öncelikle kendine ilişkin yetişkin stili özelliklerini saptaması gerekir. Bu çaba, öğreticinin kendisini tanımasına neden olmakta. Günümüzde pek çok öğretici, kendi stiline ilişkin özellikleri yıllar boyu süren bir deneyim sonucu ortaya koyabilmekte. Dolayısı ile uzun bir zaman dilimi bunu öğrenmek için kaybedilmekte. Oysa öğretici bunu hizmet öncesindeki eğitimde belirleme olanağına sahip olabilirse, ileride kaybedilecek bir zaman dilimini kazanabilme durumu ile karşı karşıya kalabilecek. Kendi stilinin özelliklerini belirleyen bir öğretici bunu öğretici stillerindeki karşılıklarını bularak daha verimli bir öğretim hizmeti tasarlayabilir. Hatta vereceği her bir ders için ayrı ayrı kendine özgü ders tasarımları da geliştirebilir. Öğretim stili odaklı ders tasarım geliştirmede öncelikle eğitsel hedeflerin net olarak belirlenmesi gerekir. Bu hedefleri gerçekleştirmek için gerekli olan materyallerin önceden belirlenmesi ve buna göre o dersin tasarımının gerçekleştirilmesi olanaklı olacaktır. Söz konusu içeriğe ve öğreticinin stillerine uygun ayrıca da öğrenenin gereksinimlerini karşılayıcı baskın öğretim teknikleri saptandıktan sonra, öğretim yardımcı malzemelerinin desteğiyle sürece adım atılır. Öğrenme stillerinin desteğiyle sınıf içindeki öğrenenlerin stil profilleri de belirlendikten sonra sıra öğretim ve öğrenme stilleri arasındaki köprüleme teknikleri yardımıyla süreci yönlendirmeye gelir.  Bu yolla geliştirilecek bir tasarıda da farklı boyutların bulunması doğal olacaktır. Böylesi bir öğretimin uygulanmasında öncelikle; öğretim perspektifinin saptanması gerekecek. Konu ile ilgili hedef davranışlar ve organize edici kavramlar belirlendikten sonra, tasarıda öğreticinin yapması gerekenler aşamalarıyla yer alacak. Stil odaklı öğretim anlayışında, öğretici gerçekte bir ders geliştiricidir ve eylem planlayıcısı. Öğreticiler böylece kendi tercihlerini de ön plana çıkarma fırsatı bulmakta" dedi. Kendi öğretim stili ne olursa olsun, öğreticinin sınıfında bulunan dört farklı öğrenme stiline sahip öğrenen grubuna da, onların gereksinimlerini karşılayıcı biçimde eşit davranması gerektiğine dikkat çeken Babadoğan, "Sınıf içindeki bazı öğrenenler otorite kaynaklı öğrenmeye yatkın iken, bir başka grup öğrenen ise tartışma yoluyla öğrenmeyi tercih edebilir. Öğretici çoğu zaman kendi öğrenme stiline sahip öğrenen grupla karşılaşabilir. Burada öğreticiden beklenen karşıt stil grubundaki öğrenenlerin de gereksinimlerini karşılayabilmesi, bir yerde onların da öğreticisi olabilmesidir. Öğreticilik mesleğinin belki de en zor yanı; öğretici hangi stile sahip olursa olsun, tüm farklı stildeki insanlara eşit olarak seslenebilmesidir. Kuşkusuz, öğretici kendi kişilik özelliklerini tercihlerini, sağlıklı bir kuramsal nedene bağlı olmak koşulu ile öğretim sürecine yansıtabilirler. Bu nedenle öğreticiler, öğreticilikle ilgili olarak aldıkları hizmet öncesi eğitimlerinde öğretme öğrenme stilleri konusunda bilgilendirilmelidirler. Böylece bu kişiler öğreticilik yaşamlarında daha akılcı ve daha nitelikli bir öğretim hizmetini yerine getirebileceklerdir. Ayrıca tüm yaşamımızı yönlendiren yapı, ağırlıklı olarak beyin olduğuna göre tüm beyinle öğrenme süreçlerini etkili biçimde çalıştırabilmek için de onun nasıl çalıştığını ve işlevlerini bilmek zorunlu hâle gelmiştir. Çok az bir bölümünü keşfedebildiğimiz bu yapıyı daha iyi tanımak yoluyla öğretim hizmetini hem bilimsel hem de sanatsal yönüyle geliştirmek olası olacaktır. Öğrenmeden öğretilemeyeceğine göre öğretici adaylarının, öğretmen yetiştirme programlarında bulundukları sırada öğretme öğrenme kuram, strateji ve stilleri konularında yetiştirilmelerinin büyük önemi vardır. Böylece yöntem bileşenleri açısından daha geniş öngörülü öğreticiler yetiştirmek olası olacaktır" dedi.