Yorgancılık, son demlerini yaşıyor …

Kaybolmaya yüz tutmuş mesleklerin son ustaları -2- Yorgancılık, son demlerini yaşıyor …

 

Eskiden, genç kızların çeyizlerini süsleyen geleneksel yün ve pamuk yorganların yerini fabrikaların sentetik malzemelerden ürettiği yorgan ve döşeklerin almasıyla bu meslek de unutulmaya yüz tutan mesleklerden biri haline geldi.

Genç kızların çeyizlerinin olmazsa olmazları el emeği yün yorganlar, geçmişte daha kızlar gelinlik çağa gelmeden hazırlanır, çeyiz sandığındaki yerlerini alırdı. Günümüzde ise sentetik malzemelerden üretilen yorgan ve yastıkların ucuz ve ulaşılabilir olmaları dolayısıyla yün yorganlar çok büyük ölçüde unutuldu gitti.

İlçemizdeki yorgan ustalığının son temsilcilerinden olan Yalçın Günaydın, 11 yaşında çırak olarak mesleğe başladığını ve 40 yıldır yorgancılık mesleğini sürdürdüğünü belirterek, “Ustalarım bu mesleği bana öğrettiler. Çıraklık dönemi ve kalfalıktan sonra kendi işyerimi açtım. Tam da o günlerde kızım Gizem dünyaya geldi ve işyerimin adını da Gizem koydum. 40 yıldır bu mesleği devam ettiriyorum.

Eskiden bir aile 8-10 adet yorgan, bir o kadar yatak ve yastık kullanırdı. Kendileri için ayrı, misafirleri için ayrı takımlar yapar, ‘yüklük’ denilen bölümlerde kullanılmaya hazır bir şekilde tutulurdu. Ancak günümüzde pamuk ya da yünden yapılan yatak-yorgan ve yastıklar rağbet görmüyor.

Oysa mesleğimize başladığımız yıllarda çeyizlik yorganlarımız doğal, pamuk, yün olmak kaydıyla en modern şekilde, yatak örtülerimiz, çarşaf takımlarımız gençlerimize çeyizlik olarak hazırlanırdı. Günümüzde ise bırakın gençleri, orta yaş ve daha üzeri yaşta olanlar bile fabrika üretimi yatak ve yorganları tercih ediyor. Mesleğimiz bitmek üzere, hatta bitti diyebiliriz” diyor.

 

“Bizler mesleğin son temsilcileriyiz”

Uzun yıllar çırak gelmediğini, dolayısıyla artık çırak ve kalfanın yetişmediğini, hatta var olan kalfaların da mesleği terk ettiğini söyleyen 40 yıllık yorgan ustası Yalçın Günaydın, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Çünkü karın doyurmuyor. Adam ‘bu mesleği yapacağıma gider herhangi bir yerde çalışırım, sigortam ödenir’ diye düşünüyor. Eskiden okullar tatil olduğunda anne-babalar çocuklarının elinden tutar ve bir meslek öğrensinler diye ustaların yanlarına getirirlerdi. Şimdi gelmiyor ya, gelenler de daha işe başlamadan haftalık ne kadar vereceksin diye soruyor.

Bugün eleman çalıştırmak için en az asgari ücret vermeniz ve sigortasını da yatırmanız gerekiyor ama bunu yerine getirecek gücümüz yok. Artık bizler bu mesleğin son temsilcileriyiz. Emin olun 5 - 10 yıl sonra memlekette bir tane yorgan ustası bulamayacaksınız.”

 

“Her türlü hastalığa davetiye çıkarıyor”

Özellikle anne ve babalara çağrıda bulunan Günaydın, “Çocuklarınıza suni değil, doğal olan yorgan, yatak, yastık yaptırın. Çocuklarınız onlarla büyüsün. Silikon veya elyaftan yapılan yataklarda uzun yıllar yatan insanlarda, bir zaman sonra başta romatizma olmak üzere; boyun ve bel fıtığı gibi hastalıklar baş gösterecek. Yani gelecekteki nesiller de sağlıklı bir şekilde yetişemeyecekler. Bunu sadece ben söylemiyorum. Birçok uzmanın yaptığı açıklama bu yönde…” diyerek, anne-babaları uyarıyor.

 

“Eskiden kızlar doğar doğmaz anneler çeyiz hazırlamaya başlardı”

“Eskiden yöremizde, ‘kız beşiğe, çeyiz sandığa’ diye bir söz vardı. Anneler, doğar doğmaz kız çocuklarına çeyiz hazırlamaya başlardı. Dantel, havlu kenarı, yatak örtüsü, vitrin dantelleri gibi... Şimdi de sergileniyor evlerde ama kolaya kaçıldığı için her şey hazır… Geçmişte günlük ihtiyaç olarak yapılanların birçoğu bugün, nostalji diyerek saklanıyor. İşte yatak-yorgan da günümüzde nostaljiye takıldı. Anneler, nineler çocuklarına veya torunlarına kendi dönemlerinde yapılanları hediye ediyor, yeni nesil de bunlar hatıra diyerek saklıyorlar” diyen yorgan ustası Yalçın Günaydın, sözlerini şöyle tamamlıyor:

“Şimdilerde duyuyoruz, yeniden pamuk ekimine dönüş varmış. Umarım pamuk eski şaşalı günlerine yeniden döner, insanlar hem para kazanır hem de kullandıkları yatak-yorgan ve diğer malzemelerin pamuk ve yünden yapılanlarını tercih etmeye başlarlar” dedi.