Aşırı sıcaklarla nasıl baş edeceğiz?

Muğla Halk Sağlığı Müdürlüğü’nden “Aşırı sıcaklar vücudumuza nasıl zarar verir? Vücudumuz sıcaklara nasıl direnir?” başlıklı bir açıklama yapıldı.

Muğla Halk Sağlığı Müdürü Uzman Dr. Mustafa Nuri Ceyhan imzalı açıklama şöyle …

 

Bedenimizin denetim mekanizmalarıyla sıcak karşısında yaşamsal tehlikeleri sezip anında mücadele etmeye çalıştığını belirtmek isterim. Eğer yetersiz kalırsa felç ve kalp krizine kadar birçok ölümcül sonuç söz konusu. Peki bu işleyiş nasıl gerçekleşiyor?

Aşırı sıcağa adım attığınız anda vücudunuz tehlikeyi algılayarak serinlemeye çalışmaya başlar. Kalp daha hızlı atmaya başlayarak, deriye daha fazla kan pompalar. Böylece kritik organlarımızı aşırı sıcaklardan korumaya çalışır. Ancak eğer vücut sıcaklığınız artmaya devam ederse çok daha kritik fonksiyonlar devreye girer. Terleme gözle görülür hale gelir, derken ter bezlerinden akmaya başlar. Buharlaşmayla vücudumuzu serinletmeye çalışır. Ancak aşırı nem de varsa havadaki nem terinize buharlaşma imkanı vermez ve vücut sıcaklığınız çok daha hızla yükselir. Önlenmezse, organ tahribatına ve hatta ölüme neden olabilir.

Özellikle 60 yaş üstü büyüklerimiz, aşırı sıcaklara karşı daha korunaksızdır. Ancak, eğer spor yapmıyor kendinizi güçlü hissetmiyorsanız, aşırı kiloluysanız ya da kalp, şeker, solunum sorunlarınız varsa 60 yaşından büyük olmasanız da risk altındasınız demektir. Çünkü vücut aşırı sıcaklarla mücadele etmek için yoğun bir çaba içine girer ve sizin sahip olduğunuz güç, kuvvet eksikliği bu mücadelenin yükünü taşıyamayabilir.

Yayınlanan çeşitli raporlara göre aşırı sıcaktan kaynaklanan ölümcül felç vakaları, aşırı kilolu yetişkinlerde normal bedene sahip yetişkinlerden 3,5 kat daha fazla meydana gelmektedir.

Diyabetik hastalar da, aşırı sıcakların neden olduğu hastalık ve tehlikelere en açık insanlar grubunda. Çünkü sinirleri, damarlara genişleme sinyali gönderemeyebilir bu da deriye yeterli kan pompalanmasını engelleyebilir. Bazı araştırmalar, diyabetli insanların terleme yeteneklerinde de zayıflık bulunduğunu gösteriyor.

Yine, aşırı sıcaklarda vücudun sıcaklığı aşırı arttıkça azalan su oranı kalpteki stresi arttırabilir. Su atmak için vücudun aşırı gayret göstermesi dolaşım sisteminin de maksimum çalışmasına neden olur. Vücut sıcaklığındaki her 1 derecelik artışa karşın kalp dakikada 30 kez daha fazla artmaya başlar. Yani hiç egzersiz yapmasanız bile aşırı sıcak halinde dolaşım sisteminize aşırı yük binmektedir. Yaşınız yükseldikçe de bu stresi taşımak zorlaşabilir. Bu stres herkes için tehdit olur. Kalp krizlerine ya da felce neden olabilir. 2 yaşından küçük çocuklar da henüz gelişmediğinden sıcak tehdidine açıktırlar.

Sıcak çarpmasından biraz bahsedecek olursam; aşırı sıcaklardan kaynaklanan en hafif hastalıktır. Genellikle birkaç gün aşırı sıcaklara maruz kalıp da vücudun kaybettiği suyu ve tuzu ikame etmeyenlerde görülür. En yaygın belirtileri, kramplar, yorgunluk hissi, baş dönmesi ve mide bulantısıdır. Tedavi edilmez ise sıcak çarpması, felçlere neden olabilmektedir. Vücut sıcaklığı 39,5’u geçtikten sonra hücrelerde tahribat olabilir ve bazı organlar durabilir. Örneğin bağırsaklar çok daha geçirgenleşip zararlı bakterilerin kana karışmasına yol açabilmektedir. Yine, vücuttaki enzimler belli bir sıcaklıkta çalışır ve vücut sıcaklığı aşırı artarsa fonsiyonlarını kaybedebilirler. Bu alanda uzman bilim adamları bunu, tereyağının aşırı sıcakta erimesine benzetiyorlar.

 

Öneriler

Açıklamanın son bölümünde ise, aşırı sıcaklarla baş edebilmek için yurttaşlara şu önerşlerde bulunuldu:

·Aşırı sıcaklarda çok fazla hareket etmeyin, yavaşlayın. Yorucu işlerinizi sabah saatlerinde yapın.

·Mümkün olduğunca kapalı alanlarda kalın. Eğer klimanız yoksa, kapalı mekanın güneşe en uzak bölümünde oturun ve ev içinde hava dolaşımını sağlamak için vantilatör ve tavan pervanesi kullanmanız önerilir. Sıcak havayı dışarıya atmak için kapıları açmak ve vantilatör kullanmak bir “egzoz” sistemi olarak görev yapabilir ev içindeki her şeyi biraz daha serinletebilir. Eğer dışarıdaysanız ve yakınlarınızda klimalı halka açık binalar varsa (Kamu binaları, Alışveriş merkezleri, Bankalar, kafeler vb.) gün içersinde bu alanlardan faydalanabilirsiniz.

·Açık renk ve geniş giysiler giymeniz, şapka takmanız tavsiyemizdir. Böylece güneşin enerjisinin bir bölümünü yansıtabilirsiniz.

·Susuzluk hissetmiyorsanız bile belli bir miktar suyu vücutta tutmaya dikkat etmelisiniz, bu sebepten bol bol su için. Günde en azından 8 bardak. Su, aşırı sıcaklara karşı en güvenli içecektir.

·Suyun serinletici gücünden faydalanın. Kovalara su doldurup serinletici etkisinden faydalanın. Islak havlu ve mendiller baş üzerine veya omuzlara konduğunda serinletici bir etki yapar. Serin 5 dakikalık duşlar alın, soğuk suyla dolu bir şişeden su püskürtmeyi deneyin.

·Yemek öğünlerinizi küçültün ama sıklığını arttırabilirsiniz.

·Aşağı katlara inin. Sıcak hava yükselir, bu yüzden üst katlar altlardan daha sıcak olacaktır. Bodrum katı öğle saatlerinde iyi bir kaçış tercihi olabilir.

·Sıcaklık kaynaklarını ortadan kaldırın. Ampüller gereğinden fazla ısı yayar, tıpkı açık bilgisayarların yaptığı gibi. Ocak kullanmaya gerek kalmaması için taze yiyecekler tüketin.

·Sıcakla ilgili acil durumlar, kramplar, güneş çarpması gibi ısıya bağlı rahatsızlıkların belirtileriyle ilgili bilgi sahibi olmakta fayda vardır. Acil durumlarda 112 Acil çağrı merkezini arayın ve hastayı yardım gelene kadar serin tutmaya çalışın.

·Son olarak da, ev hayvanlarının da hava ısındıkça rahatsız olduklarını unutmayın. Onlara soğuk duş aldırmak vücut ısılarını düşük tutmakta yardımcı olur. Üzerlerinde yatabilecekleri serin bir havlu ve vantilatörün hemen yanına koyacağınız ıslak bir bez havanınızı serinletecektir. Onlara içmeleri için bol soğuk su sağlayın. Bir ev hayvanında sıcak çarpmasının belirtileri nefes nefese kalma, büyük gözler, çok fazla salya salgılamak, sıcak cilt, seğiren kaslar, kusma ve göz kamaşmasıdır. Eğer hayvanınız bu belirtileri gösteriyorsa hemen veterinerinizi arayın.

 

Birkaç öneri daha ...

·Özellikle çocuklar, yaşlılar, hamileler, kalp, şeker, diyabet ve tansiyon hastaları; zorunlu olmadıkça sıcaklığın en hissedilir olduğu 11:00 - 15:00 saatleri arasında sokağa çıkmasınlar.

·Alkollü ve kafeinli içeceklerden uzak durun, çünkü vücutta su kaybına neden olurlar.

·Ağır ve yüksek proteinli yiyeceklerden uzak durun, çünkü vücudun enerjisini ve hararetini arttırırlar.

·Park halindeki otomobillerin içinde, birkaç dakikalığına da olsa insan ve evcil hayvan bırakmayın.