Diyetisyen Bakışı / Hazal Elif ZEYBEKOĞLU

 Bebeklik yaşamın en hassas ve özen gösterilmesi gereken dönemidir. Bu dönemde beslenme de; sağlıklı gelişim ve büyüme için en çok dikkat edilmesi gereken konulardan birisidir. Sağlıklı ve gelişimi normal bir bebeğin beslenmesinde ilk 6 ay sadece anne sütü yeterli olmakla birlikte, 6 aydan sonra önerilen ek gıdalarla desteklenerek 2 yaşına kadar anne sütünün devam ettirilmesi bebeğin sağlığı, beyinsel ve fiziksel gelişimi açısından oldukça büyük önem taşır. Bu dönemde beslenmeyle ilişkili olarak yaşanan en sık sorunlardan biri de besin alerjileridir. Bebeğin anne sütü haricinde herhangi bir ek gıda almaya başladığı zamanda ya da hazır mamayla beslenmeye başladığı dönemde bebeklerde en sık görülen alerji türü inek sütü alerjisidir.

   Besin alerjisi, herhangi bir besinin yenilmesine, kokusunun duyulmasına  ya da o besinden yapılmış herhangi bir yiyeceğe veya gıda katkı maddelerinden birine karşı bağışıklık sisteminin normal olmayan bir yanıt vermesidir. Besinlere karşı oluşan IgE antikorları ya da diğer bağışıklık sistemimizin elemanları, besin alerjisinin gelişiminde rol oynar. Besin alerjisinde bulgular besin alımından oldukça kısa zaman sonra ortaya çıkar. Besin alerjisi sıklıkla besin intoleransı ile karıştırılabilir. Oysa besin intoleransının gelişiminde besinlerin içeriklerine ya da sindirim sistemimizin daha çok enzimatik işlevlerine bağlı özellikler rol oynar. Besin intoleransının gelişiminde bağışıklık sisteminin rolü yoktur. Buna karşılık besin alerjilerinde bağışıklık sistemi anormal tepki verir.

   Bu alerjilerin görülme sıklığı, yaşa, beslenme alışkanlıklarına, genetik faktörlere ve yaşanılan bölgeye göre farklılıklar gösterir. Besin alerjileri arasında büyük çoğunluğu %90 oranla süt oluşturur. Ayrıca yumurta, buğday, soya, yer fıstığı, ceviz, badem, fındık gibi yağlı tohumlara karşı da alerji gelişebilir. Ortalama olarak yetişkin bireylerin %1.4-2.4’ünde, 3 yaş altındaki çocukların %6’sında, atopik dermatit(egzama) tanısı alan çocukların %35’inde ve astım hastası çocukların %6-8’inde alerji görülmektedir. Çocuklarda sıklıkla görülen besin alerjileri: İnek sütü, yumurta, balık, yağlı tohumlar, buğday ve meyvelerdir. Çocukların birçoğunda besin alerjileri yetişkin döneme erişildiğinde devam etmez, yok olur.

Bebekte İnek Sütü Alerjisi Olduğunu Nasıl Anlarız?

    Çoğunlukla ilk belirtiler sindirim sistemiyle ilgili ortaya çıkar. Sağlıklı bir bebek inek sütü tükettikten sonra ishal ve kusma gözlenirse, bazen dışkısında kan varsa ve çocukta huzursuzluk, ağlama varsa inek sütü alerjisinden şüphelenilmelidir. Buna ek olarak bebekte gözlenen gelişme geriliği, uzun süreli karın ağrıları, şiddetli kolik, ciltteki kızarıklık ve döküntüler, uzun süre devam eden besin reddetme gibi durumlar da alerji varlığını akla getirir.

    Bebekte bu belirtileri gözlemledikten sonra doktora başvurulduğunda, cilt prick testi, atopi yanma testi, total IgE testi, challenge testleri gibi özel tanı testleri sayesinde besin alerjisinin tanısı konulabilmektedir.

İnek Sütü Proteini Alerjisi Olan Bebek Nasıl Beslenmeli?

    Eğer bebek anne sütü alıyorsa;

Annenin beslenme programından bütün süt ve süt ürünleri(süt, yoğurt, peynir, süt tozu, dondurma, salep, sütlü tatlılar, sütlü domates çorbası, tarhana, hazır çorbalar, sütlü ekmek, bisküvi, kraker, çikolata, gofret vb., içerisine süt ve türevlerinin girmiş olduğu kek, çörek, kurabiye, pastalar, sütlü sos ve püreler, margarin, tereyağı, kaymak, krema, mayonez, hazır et suları, hazır soslar, peynir altı suyu, laktoz içeren diş macunları, ilaçlar ve yapay tatlandırıcılar, içeriği bilinmeyen her türlü besin) çıkarılmalı ve anne, bebek 2 yaşına gelene kadar emzirmeye teşvik edilmelidir. Etiket içeriğinde laktoz ve galaktoz bulunan hiçbir paketli ürün tüketilmemelidir. Bununla birlikte annenin kalsiyum ihtiyacını karşılayabilmek için mutlaka doktor, diyetisyen denetiminde kalsiyum takviyesi verilmelidir.

    Eğer bebek anne sütü almıyorsa;

Süt ve süt ürünleri tüketimi önlenmeli, laktoalbumin, laktoglobulin, laktoz, laktuloz içeren ürünler yedirilmemeli, süt bazlı mamalar yerine laktozsuz, kazein hidrolizatları içeren özel mamalar (NUTRİLON LF, NUTRAMİGEN, PREGOMİN, PORTAGEN, CAPRİLON gibi) mamalar ve pirinç unu kullanılmalıdır. Bununla birlikte bebeğin aldığı başka bir besin veya ilaç var ise bunların inek sütü proteini içerip içermediği mutlaka kontrol edilmelidir.
 

(Diyetisyen Elif Zeybekoğlu – 3S Diyet ve Beslenme Danışmanlığı – www.3sdiyet.com)