Elif AKTAŞ / Diyetisyen

Vücudun temel besin öğelerine olan ihtiyacını karşılamaya ek olarak insan fizyolojisi ve metabolik fonksiyonları için çeşitli faydalar sağlayan, böylelikle de hastalıklardan korunmada ve daha sağlıklı bir yaşama ulaşmada etkinlik gösteren gıdalar ve gıda bileşenleri fonksiyonel besinler olarak tanımlanır.Fonksiyonel besinler, işlem görmemiş doğal besinler olabileceği gibi çeşitli besin öğeleri ile zenginleştirilmiş veya genetik mühendisliği yöntemleri ile değişikliklere uğratılmış besinler de olabilmektedir.

Toplumumuzda birçok bitki alternatif tedavi amaçlarıyla yoğun olarak kullanılmaktadır.Bu bitkilerin en önemlilerinden biri de sarımsaktır.Sarımsak, doğal fonksiyonel besinlerden biri olarak beslenmemizde yerini almaktadır. Sarımsağın sağlığa faydalı etkilerini içerisinde bulunan kükürtlü bileşiklerden uçucu yağlar (alicin, alliin ve ajoene) , enzimler (alinaz, peroksidaz ve mirasinaz), karbonhidratlar (sakkaroz, glikoz), mineraller (selenyum), hücreleri serbest radikallerin zararından korumaya yardımcı olan sistein, glutamin, izolösin ve metionin gibi aminoasitler, quersetin ve siyanidin gibi biyoflavonoidler, allistatin I ve allistatin II, oksidasyon ajanlarına veya serbest radikallere karşı korunmamıza yardımcı olan C, E ve A vitaminleri ile niasin, B1, B2 vitaminleri, beta karoten, bioflavonoidler gibi 200’ü aşkın kimyasal maddeler ile sağladığı bilinmektedir.

Kalp-Damar Hastalıklarına Karşı: Sarımsak yüksek kan basıncı, yüksek kolesterol ve trigliserid seviyelerini düşürerek kalp hastalıklarına karşı koruyucu etki göstermektedir.

Kanser Tedavisine Etkisi: Bir anti kanserojen kabul edilen sarımsak, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olduğundan, tümör oluşumuna neden olan karsinojenler yok edilebilmektedir.

Antioksidan Olarak: Sarımsak, vücudumuzun hücrelerine zarar verme potansiyeline sahip oksidasyon ajanlarına veya serbest radikallere karşı korunmamıza yardımcı olan C, E ve A vitaminleri, beta karoten, bioflavonoidler ve selenyum gibi maddeleri içermektedir.

Yüksek Kan Basıncına Etkisi: Sarımsak Çin ve Japonya’da alternatif tıpta yüksek tansiyonun tedavisinde kullanılmaktadır. Ayrıca yüksek tansiyon kadar, düşük tansiyon problemi olan kişiler de sarımsağın tedavi edici özelliğinden faydalanabilmektedir. Sarımsak kan basıncını sadece düşürmemekte, düşük tansiyonu da düzenleyebilmektedir.

Kolesterole Etkisi: Sarımsak sağlığa zararlı LDL kolesterol’ün sentezini önleyerek ve kandaki faydalı HDL kolesterol’ün miktarını artırarak toplam kan kolesterolünü düşürmektedir. Ne kadar çok tüketilirse kolesterol düşürücü etkisinin o kadar çok olduğu bilinmektedir.

Doğal Bir Kan Sulandırıcı Olarak Etkisi: Sarımsağın kandaki fibrin ve plakçık oluşumunu azaltarak kalp krizi riskini önemli ölçüde düşürdüğü, hatta bu konuda aspirinden daha olumlu olduğu ileri sürülmektedir.

Bağışıklık Sistemini Güçlendirici Olarak Etkisi: Sarımsak, immun sistemin etkinliğini artırdığı düşünülen kükürt ihtiva eden aminoasitler ve diğer bileşiklerce zengindir. Bu sayede bağışıklık sistemimizin güçlenmesine yardımcı olur.

Kan Şekerine Etkisi: Sarımsağın alisin bileşiklerinin kan şekerini önemli ölçüde düşürme etkisine sahip olduğu, diyabetli hayvanların ve insanların, sarımsak alırken kan şekerinde bir düşme meydana geldiği görülmüştür. Sarımsağın kükürt içeren bileşiklerinden bazılarının şeker metabolizmasını düzenleyici etkisi olduğu sanılmaktadır. Kan şekeri normalse sarımsak onu düşürmemekte, dolayısıyla gerek yüksek, gerekse düşük kan şekeri vakalarında sarımsağın olumlu etkisi olmaktadır.

Doğal Antibiyotik Etkisi: Sarımsak anti bakteriyel ajan olarak Helicobacter pylori, E.coli, Lactobacillus casei gibi birçok bakteriye karşı etki eder. Sarımsağın bu özelliği muhtemelen alisin bileşiklerinden kaynaklanmaktadır ve antibiyotiğe dirençli bazı organizmalara karşı bile etkili olmaktadır.

Virüs Kaynaklı Enfeksiyonlara Etkisi: Virüsler çok dayanıklı olup, antibiyotiklere cevap vermediğinden sarımsak anti viral özelliğiyle bu tarz enfeksiyonlara karşı da koruyucu etki sağlamaktadır.

Fungal (Mantar) Enfeksiyonlara Etkisi: Sarımsağın, candida, aspergillus ve cryptococci gibi mikroorganizmalara karşı etkin bir antifungal madde olarak kendini kanıtladığı bildirilmektedir.

Hipokrat’ın dediği gibi “Besinler ilacınız, ilacınız besinler olsun”. Sağlıklı beslenip, sağlıkla kalacağınız günler dileğiyle…