Geyik Başlı Kupa, Milas'tan ABD'ye kaçırılmış... DEĞERİ 3.5 MİLYON DOLAR

Olcay Akdeniz

            Dün haber ajanslarına ve gazetelere düşen ABD kaynaklı bir haberde, Nev York milyarderi Michael Steinhardt'ın 70 milyon dolarlık çalıntı antik sanat eserini teslim ettiği bildiriliyordu. Haberde Manhattan'daki yetkililerin "ABD'li milyarden Michael Steinhardt'ın tahmini 70 milyon dolar değerinde 180 kalıntıyı teslim ettiğini ve seki eser edinme konusunda "benzeri görülmemiş" bir ömür boyu yasaklamayı kabul ettiğini söylediklerini" yazıyordu. Haberde ayrıca, "Manhattan Bölge Savcılığı'nın (DA) Pazartesi günü yaptığı açıklamaya göre, müfettişler dünyanın en büyük antik sanat koleksiyoncularından biri olan Steinhardt'ın 12 suç şebekesi tarafından 11 ülkeden kaçırılan yağmalanmış eserlere sahip olduğunu tespit ettiği" de anlatılıyordu.  Savcılıktan yapılan açıklamada soruşturmanın Şubat 2017'de başladığı belirtiliyor ve söz konusu kişinin en az 1987'den bu yana 1000'den fazla eski eser edinimi, mülkiyeti ve satışını" kapsayacak şekilde genişletildiğini, Bulgaristan, Mısır, Yunanistan, Irak, İsrail, İtalya, Ürdün, Lübnan, Libya, Suriye ve Türkiye'den eserlerin olduğu ifade ediliyordu.

            Haber kapsamında 70 milyon dolar değerindeki 180 kalıntının içinde kaç tanesinin Türkiye'den kaçırıldığına ilişkin bir bilgi yoktu fakat Milas'tan kaçırıldığı belirtilen M.Ö. 400 yılına ait geyik başlı bir kupanın fotoğrafına yer veriliyor ve şöyle deniliyordu:

            "Ele geçirilen eşyalar arasında MÖ 400 yılına tarihlenen bir geyik kafasını betimleyen bir tören gemisi olan Geyik Başı Rhyton da yer alıyor. Türkiye'nin Milas kentinde yağmalandıktan sonra piyasaya çıktı ve DA'nın açıklamasına göre bugün 3.5 milyon dolar değerinde."

            Bu ifade hemen akıllara 2010 yılında Milas ilçe merkezinde yapılan büyük mezar soygununu getirdi. İnternet görüntülerine göre 2015 yılında başladığı belirlenen soygun, ancak 2010 yılında İlçe Jandarma Komutanlığının yaptığı bir baskınla ortaya çıkarılabilmişti.

            Soruşturma sürecinde 2015 yılında Denizli'de bir yol araması sırasında bir arabanın bagajında bulunan tarihi eserlerin nereye ait olduğu belirlenememiş ve eserler Denizli Müzesi Müdürlüğüne teslim edilmişti... Uzunyuva soygunu soruşturmasında Denizli'de ele geçirelin eserlerin Uzunyuva'dan kaçırılmış olabileceği olasılığı üzerine yapılan incelemede bunların Uzunyuva anıtmezarına ait olduğu belirlenmişti.

            Daha ilginci, 2017 yılında İskoçya'nın Edinburg kentinde tarihi bir altın tacı pazarlamaya çalışan 4 Türk yakalanmıştı. Tacın Türkiye'den kaçırılmış olabileceği olasılığı üzerine T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı İskoçya mahkemesine başvurarak eserlin incelenmek üzere Türkiye'ye getirilmesini talep etmişti. Mahkeme emsal teşkil edecek örnek bir kararla tacı Türkiye'ye göndermiş ve Uzunyuva'da bulunan altın eserlerin atomik özellikleri incelenmiş ve bire bir aynı olduğu belgelenmişti. Böylece Uzunyuva'dan kaçırıldığı anlaşılan altın taç Edinburg mahkemesi tarafından Türkiye'ye verilmiş, Ankara'da Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenmeye başlamıştı...

            CNN'de yayınlanan habere göre Nev York milyarderi Michael Steinhardt'ın teslim ettiği 70 milyon dolarlık çalıntı antik sanat eserlerinin arasında Milas'tan kaçırıldığı belirtilen ve M.Ö. 400 yılına ait olduğu ifade edilen Geyik Başı Rhyton, çok büyük bir olasılıkla Milas Uzunyuva soygunuyla bulunup kaçırılmış olabilir. Çünkü M. Ö. 397 - 475 yılları arasında Karia Satrabı olan Hekatomnos'a ait olduğu belirtilen Uzunyuva Anıtmezarının yapım tarihi de, başkentin Mousolos tarafından Halikarnassos'a taşındığı  M.Ö  367 yılından önceki yıllar olmalı...

            New York milyarderi Michael Steinhardt'ın teslim ettiği 70 milyon dolarlık çalıntı antik sanat eserin arasında bulunan M.Ö. 400 yılına ait olduğu belirtilen  Geyik Başı Rhyton'un ortaya koyduğu bir gerçek ise Milas'ın tarihi eserlerinin ne korkunç boyutlarda yağmalanmış, soyulmuş ve kaçırılmış olduğudur. Milas'tan kaçırılan eserlerimiz ne yazık ki dünyanın dört bir yanındaki koleksiyoncuların koleksiyonlarını ve dünya müzelerini süslüyor. Ancak böyle rastlantılarla bu eserlerin Türkiye'den veya Milas'tan kaçırılmış olduğu ortaya çıkabiliyor.

            Ne yazık ki tarihi eser kaçakçılığı bu toprakların yüzlerce yıldır "kaderi" olmuş... Bunun en önemli tanığı ise İngiliz diplomat ve gezgin William Turner (23 Nisan 1775 - 19 Aralık 1851  1820. Turner büyük bir olasılıkla 1815 yılında geldiği Milas'ta, Milas'ın ekonomisini anlatırken şehrin en önemli gelir kaynaklarından birisinin tarihi eser ticareti olduğunu da not etmiş. Hatta öyle ki, pek çok tarihi eser satın aldığı için parasını tüketmiş. Turner İngiltere'deki arkadaşına yazdığı mektupta "Milas'ta bazı antika eşyaların çok ucuza satın alındığını, hatta bu yüzden parasının bittiğini anlatmış ve arkadaşından para göndermesini istemiş...

            Öyle anlaşılıyor ki, William Turner'in çok öncesinde başlamış olan tarihi eser ticareti Uzunyuva soygunu ile zirveye ulaşmış. Nev York milyarderi Michael Steinhardt'ın koleksiyonu içindeki Milas'tan kaçırılma Geyik Başı Rhytonun değerinin 3.5 milyon dolar olduğu ifade ediliyor. Eğer bu geyik başlı rhyton 3.5 milyon dolar ise İskoç'ya da bulunup Türkiye'ye getirilen ve Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenmeye başlanan altın taç kim bilir kaç milyon dolardır? Ya da bir başka soru: Acaba Uzunyuva'da bunlara benzer daha nice tarihi eserin tek tek ve toplam değeri kaç yüz milyon dolardır, kaç milyar dolardır?

            Soygunda yağmalanan eserlerimizin parasal değeri bir yana, keşke o mezar odasını ilk hali ile görebilsek, belgeleyebilseydik... Kim bilir o zaman parayla pulla, dolarla, avro ile, TL ile asla ölçülüp kıyaslanamayacak ne değerli bilgilere erişebilirdik...

            Ne yazık ki, kaybettik. Milas olarak, Türkiye olarak ve dünya arkeolojisi adına kaybettik...

            Keşke o mezarı soyanlar günün birinde Uzunyuva mezar odasında ilk indiklerinde kaydettikleri video görüntülerini, çektikleri fotoğrafları yayınlasalar. Hiç değilse bilime, tarihe, arkeolojiye saygı gösterip bu kadarcık bir insanlık yapsalar...