Halılarda Hayvan Figürlerinin Anlamı

Berna Sevinç, sunumunda M.Ö. 5. – 3. yüzyıllara tarihlenen ve 1949 yılında Sergei İvanovich Rudenko tarafından Sibirya’da bulunan Pazırık Halısı üzerinden yola çıkarak, halı sanatında kullanılan hayvan figürleri üzerine kapsamlı bir değerlendirme yaptı. Sunumuna iç içe geçmiş hayvan figürlerinin yer aldığı Cagan (Tibet) halısı örneğiyle devam eden Sevinç, bu figürlerin Orta Asya Türk kültüründeki derin sembolik anlamlarını katılımcılarla paylaştı.

Hayvan figürlerinin Türk mitolojisi ve kozmolojisinde yer, su ve gök tasavvurlarıyla ilişkilendirildiğini belirten Sevinç, bu sembollerin bayraklardan mezar taşlarına, dokumalardan seramiklere kadar birçok alanda kullanıldığını aktardı. Yılan, ejderha, şahmaran ve can kuşu gibi mitolojik varlıkların da motif olarak yer bulduğunu vurguladı.

Türk halı sanatının özellikle 14. ve 15. yüzyıllarda zirveye ulaştığını belirten Sevinç, Beylikler Dönemi Anadolu halılarında hayvan figürlerinin yaygın biçimde kullanıldığını ifade etti. Milas halılarında ejderha yerine tercih edilen yılan figürünün, S şeklinde kıvrılarak zemin üzerine işlendiğini ve bu halıların "Yılanlı Milas" olarak seccade biçiminde dokunduğunu söyledi.

Motiflerin Simgesel Anlamları Anlatıldı

Kartal ve doğan gibi yırtıcı kuş figürlerinin, ölüm sonrası ruhun göğe yükselmesini simgelediğini belirten Sevinç, aslan motifinin ise Budizm’le ilişkili olarak güç ve zafer anlamı taşıdığını kaydetti. Milas halılarında sıkça görülen “karşılıklı duran aslan çiftleri” ve “inek motifi”nin hem sanatsal hem de simgesel açıdan büyük öneme sahip olduğunu vurguladı.

Dar zeminli Milas halılarında yer alan dörtgen göl motiflerinin içinde geometrik ve hayvan figürlerinin yer aldığını, bu figürlerden en üstte yer alanın boğa ya da öküz olarak da bilinen "inek motifi" olduğunu aktardı. Ayrıca sekiz kollu yıldızın yörede “top yıldız” adıyla bilindiğini söyledi. Kuş, yılan, aslan, akrep, köpek, deve, kelebek ve kaplumbağa gibi hayvan figürlerinin Anadolu halı ve kilimlerinde geniş yer bulduğunu söyledi. Milas halılarında akrep figürünün de sık kullanıldığını ekledi.

Teşekkürle Sona Erdi

Sunumun ardından konuşan Milas Müzesi Müdürü Ali Yalçın, Berna Sevinç’in Milas Halı Müzesi’nin kuruluş sürecine yaptığı katkılara değinerek, sunumun bu müzede gerçekleşmesinin özel anlam taşıdığını belirtti. Sevinç’e ve katılımcılara teşekkür eden Yalçın, etkinliklerin başarıyla tamamlanmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi.

Berna Sevinç ise konuşmasında, müzenin kuruluş sürecine emek veren ve aralarında salondaki bazı isimlerin de yer aldığı müze ve okul çalışanlarına teşekkür etti. Sürecin büyük bir özveriyle yürütüldüğünü belirtti.

Program, Milas Müzesi Müdürü Ali Yalçın’ın Berna Sevinç’e teşekkür belgesi ve çiçek takdim etmesiyle sona erdi.