Zeytin nasıl para eder?

Milas Kent Konseyi, Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) ve İklim İçin 350 Derneği’nin hazırladığı ‘‘Yerel Ekonomi için Dönüşüm Fırsatı: Milas’ta Zeytincilik’’ isimli rapor, Türkiye’nin tek Avrupa Birliği coğrafi işaretli zeytinyağı olan Milas zeytinyağının, gerçek ekonomik değerini ortaya koydu. 

Raporun tanıtımı dün Prof. Dr. Aşkıdil Akarca Salonu’nda gerçekleştirildi. Rapor tanıtımında, İklim İçin 350 Derneği Kampanya Sorumlusu Efe Baysal, Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Koordinatörü Özlem Katısöz ve Milas Kent Konseyi Üyesi Serap Türker konuşmacı olarak katıldı.

Rapora göre; kömür madenini genişletmek için zeytinlerin söküldüğü Milas'ta zeytinin işlenmesi için kurulacak 70 yeni tesisle, kömüre mahkum olmadan zeytine dayalı yerel bir ekonomi kurmak mümkün. 685 kişiyi istihdam edecek bu tesisler için ihtiyaç duyulan yatırım ise, Milas’ta işletmedeki iki kömürlü termik santrale sadece bir yılda verilen teşvik miktarına eşdeğer. Ayrıca, yörede zeytine dayalı bir ekonominin desteklenmesi ile AB coğrafi işaretli Milas zeytinyağının yarattığı değer 4,5 milyon TL’den 60 milyon TL’ye çıkabilir. 

Raporda ayrıca, zeytinlikleri madenciliğe açan ve tüm Türkiye’nin tepkisini çeken yeni yönetmeliğin; Türkiye'nin tek Avrupa Birliği coğrafi işaretli zeytinyağına sahip olan Milas'taki zeytin ağaçlarını tehdit ettiği ifade edildi. 

Milas Kent Konseyi, Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) ve İklim İçin 350 Derneği’nin hazırladığı ‘‘Yerel Ekonomi için Dönüşüm Fırsatı: Milas'ta Zeytincilik’’ isimli raporun amacının, 2053 net sıfır emisyon hedefinin gerektirdiği bölgesel ekonomik geçişe bir örnek olarak, iki termik santral ve kömür madenlerinin de bulunduğu Milas için zeytine dayalı bir ekonominin geliştirilmesi olasılığını araştırmak olduğu bildirildi.

Raporda öne çıkan başlıklar şöyle:

* Milas’ta yıllık ortalama 100 bin ton zeytin hasadı yapılıyor ancak bunun beşte biri bölge ekonomisi için ek katma değer yaratmadan işlenmemiş zeytin olarak bölge ekonomisi dışına çıkıyor. 

* Bölge ekonomisi dışına çıkan bu 20 bin tonluk zeytini kullanmak için 50 zeytin işleme tesisi, 15 zeytinyağı tesisi ve 5 sabun-şampuan tesisi kurulabilir. Bu sayede 685 kişilik yani Milas’ın doğrudan kömür madenlerindeki istihdamın neredeyse tümü kadar yeni iş yaratılabilir. 

* Yerel, ekonomik ve çevresel sürdürülebilirliğe dayalı bu dönüşümün maliyeti (2021 fiyatlarıyla 240 milyon TL), Milas’ta var olan iki kömürlü termik santrale bir yılda yapılan kapasite mekanizma ödemesiyle (260 milyon TL) sağlanabilir. 

* Gerekli tanıtım ve tescil süreçleri uygulanırsa Avrupa Birliği coğrafi işaretli Milas zeytinyağının 100 ton üretimi sekiz katına çıkabilir. Tescilli zeytinyağının yarattığı değer 2021 fiyatlarıyla 4,5 milyon TL’den 60 milyon TL’ye artabilir. 

* Milas, Türkiye’de zeytin ve zeytinyağının başkenti. Milas 5 bin yıldır insanların yerleştiği, 4000 yıldır diğer bir deyişle Karya Uygarlığı’ndan bu yana zeytincilik yapılan ve zeytinyağı üretilen bir coğrafya. Türkiye, Avrupa Konseyi Kültür Rotası olarak tanınan Zeytin Ağacı Rotası içinde yer alıyor. Zeytin etrafında şekillenecek yeni ekonomiyle Milas  gastroturizme açılabilir. 

Tanıtım toplantısında İklim İçin 350 Derneği Kampanya Sorumlusu Efe Baysal, Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Koordinatörü Özlem Katısöz ve Milas Kent Konseyi Üyesi Serap Türker’in konuşmalarının ardından Milas'ta termik santrallere kurban edilen köyleri ve zeytinlikleri konu alan belgeselin gösterimi yapıldı. Soru-cevapların alınmasının ardından, Milas'ta yaşayan tüm vatandaşlar, 17 Nisan’da yapılacak olan “Zeytin Hayattır, Zeytinime Dokunma!” mitingine davet edildi.