Alpaslan Dartan

Alpaslan DARTAN * / [email protected]

Okul seçimini akademik başarı ve güvenli okul beklentisi etkiliyor.

Anne babaların çocuklarına okul ararken hangi kriterlere baktıklarına, nelere dikkat ettiklerine ilişkin yapılmış araştırmalar beklentilerin ötesinde çarpıcı sonuçlar ortaya koyuyor. Özellikle okul seçiminde okul öncesinde farklı anlayış, ilkokula başlayacak olanlar için farklı bir bakış açısı ortaokul ve liseler için ise daha farklı istek ve beklentilerin ön plana çıktığını biliyoruz. Ama bütünsel bakıldığında iki önemli konu veliler için daha ön planda yer alıyor. İyi eğitim ve akademik başarı ile güven duygusu veren okul beklentisi.

Anne babaların bu iki beklentisini elbette daha fazla sayıda kriterlerle desteklemek mümkün. Çok dilli bir dünya vatandaşı yetiştirmesi, sosyal etkinliklerin içeriğinin zengin ve çeşitli olması, yurtiçi ve yurt dışı projelerle öğrenci değişim programlarını programlarına yansıtması gibi. Ancak tüm bu seçenekler arayışı içerisinde çocuğun gideceği okul türü de velinin okul tercihini, seçimini etkilemektedir.

Örneğin, anaokulu arayışında olan veliler daha çok çocuklarının rahat olmasını, kişisel gelişimleri ve sosyalleşme süreçlerini ön plana alan, akademik beklentileri olmayan olabilirse yabancı dil eğitimi veren okullara, kurumlara yöneliyorlar. Bu grupta diğer bir beklenti de anaokulunun devamı niteliğinde bir ilkokulu hatta ortaokulunun bulunması.

İlkokula başlayacak çocukları olan anne babalar ise daha çok 4 yıl çocuklarını okutacak okulun sürdürdüğü eğitim programlarını inceliyor, öğretmen özelliklerine odaklanıyor ve akademik olarak iyi bir eğitim vermesini önemsiyorlar.

Ortaokul ve liselere devam edecek çocuklar için birden fazla seçim kriterinden bahsedilebilir. Bunlar arasında akademik olarak başarılı olma, yabancı dil öğretimi konusundaki yüksek beklenti, iyi bir TEOG ve YGS/LYS başarısı, sosyal aktivitelerin çeşitliliği, yurt dışı eğitim olanaklarının varlığı gibi pek çok özellik okul seçimi için aranılan kriterlerden olabiliyor. Akademik başarısı iyi olan öğrencilerin velileri için ayrı bir tercih sebebi de eğitim kurumunun verdiği burs olanakları oluyor.

Aslında ister özel okul ister devlet okulu olsun, hangi okul türü için seçim yaparlarsa yapsınlar, anne babalar genel olarak kendi duygu ve düşüncelerine yatkın olana yönelirler. Özellikle de dünya görüşü, hayata bakışı bu seçimlerde önem kazanıyor. Ama yaklaşık 30 yıllık özel okul deneyimim her şeyin üstünde anne babaların okul tercihlerini etkileyen iki temel faktörün olduğunu gösterdi. Bunlardan birincisi okulun geçmişiyle birlikte anılan güven duygusu ve öğrenciye kazandırdığı akademik başarı. Bu iki çıta, okul tercihinde öne çıkan unsurlar olarak karşımıza çıkıyor.

Toplumsal olarak her iki konuda da psikolojik bir açlık sınırımız var ve bunun doyurulması gerekiyor. Her çocuk için mutlak başarı bekliyor ve kendi ölçülerimizde çocuklarımız için güven duyulan, güvenlikli bir okul olsun beklentimiz bulunuyor.

Genel olarak okul tercihini etkileyen başka pekçok unsurdan söz etmek de mümkün. Bunlara değinirken Türkiye’de son iki yılda özel okulculuğun eğitim sistemindeki payının % 100 arttığını bu payın oransal olarak  % 3’lerden % 6-7’lere çıktığını söylemek gerek. Bu yükselişin bir iki yılda % 10’lara ulaşması bekleniyor. Tabii bu artışın temelinde, devletin bu yönde aldığı bazı somut kararlar yatıyor. Özellikle Dershanelerin dönüşüm süreci ile özel okula dönüşme çabası ile yine bu çerçevede özel okulda okumak isteyenlere yönelik hazırlanan teşvik yasası ve yasal bazı düzenlemeler.

 

Okul seçimi

Okul seçimi konusunda aşağıda yer alan tüm kriterler çocuğunuzun her yönüyle doğru seçilmiş bir kurumda eğitilebilmesi için önemli birer değişkendir. Ancak herbirini bir eğitim kurumunda bulabilmek de neredeyse olanaksızdır. Sizler çocuğunuzun özelliklerini bilerek ve bir öncelik sıralaması yaparak bu listeyi kendinize göre daraltabilir veya genişletebilirsiniz.

 

Her çocuk her okulda yapamaz

Her ailenin iyi okul kavramı birbirinden farklılık gösterir, bu nedenle çocuğunuzun özelliklerini iyi bilmeli ve beklentilerinizle çocuğunuzun özelliklerini eşleştirerek çocuğunuza uygun okul arayışı içerisinde olmalısınız. Kimi çocuk için sıkı disiplinli, akademik olarak öğrenciyi zorlayan ve destekleyen okullar tercih nedeni olabilirken kimi çocuk için de daha rahat, sosyal yönü geliştiren okullar daha uygun seçenekler olabilmektedir. Kimi çocuklar için sınava ve başarıya odaklı okul öncelikli iken kimi çocuklar için iyi bir eğitim ve yabancı dil ön plana çıkabilmektedir.

 

İyi okul iyi öğretmenlerle var olur

Bugün ülkemizde giderek bozulan eğitim sistemi ile özellikle büyük şehirlerde artan kaliteli eğitim sorunu, eğitim sistemine bütünsel bir gözle bakılmasını ve dönüşümü zorunlu kılıyor. İyi okul kavramı içerisinde de pek çok değişkenin yanında okul gibi okul ve öğretim kadrosunun yeterliliği ön plana çıkıyor.  Bütün teknolojilerin aklı onu üreten/kullanan insanın aklıyla sınırlıdır. Öğretmenlerin yeterliliğini iyi araştırın, İyi bir eğitim kurumu, öğretmeninin hem mesleki hem de kişisel eğitimine destek verir, doğru kadro oluşturduğunda bunun istikrarına önem verir. Öğretmenlerinin tümünün gerekli eğitim ve bilgi birikimine sahip olması lisans ya da lisansüstü derecesine sahip olmaları önemlidir.

 

Yabancı dil eğitimi

Özellikle özel okul arayışında olan anne babaların tercihlerini etkileyen en önemli unsurlardan biri çocuklarına okuma ve yazma düzeyinde yabancı dil becerisinin kazandırılmasıdır. Günümüzde artık 2. hatta 3. bir yabancı dilin öğretilmesi önemli bir ihtiyaca dönüşmüştür. Bu konuda yerli ya da yabancı okulların mezunlarının Orta Öğretimde ya da Üniversite düzeyinde hazırlık sınıflarını atlama yüzdeleri anne babalar için önemli bir referans olabilir.

 

Uluslararası işbirlikleri

Bir okulun eğitimini uluslararası kriterler doğrultusunda işbirliklerine açıyor olması ve denetim süreçleriyle beraber farklı organizasyonların akreditasyonuna da sahip olması önemlidir. Bu, okulun öğrencilerine sunduğu geleceğe yönelik hedeflerini de belirler. Öğrenci değişim programları, yurt içi ve yurt dışı proje ortaklıkları, eğitsel amaçlı geziler, farklı toplumları ve kültürleri tanımak anlamına gelir ki bu da öğrencilerini 21. Yüzyıl becerilerine sahip kılmak anlamına gelir. Özellikle okul öncesi ve İlkokul yılları tüm dünyada kabul gören ve evrensel bir eğitim programı olan PYP gibi bir program ile destekleniyorsa, önemli bir tercih nedenidir. [(ECIS (Avrupa Uluslararası Okullar Birliği), Uluslararası Bakalorya Organizasyonu (International Baccalaureate Organization –IBO) v.b].

 

Eğitim teknolojilerinin kullanımı

Özel okullar ile devlet okulları arasında hem program hem de eğitim araç gereçlerinin donanımı bakımından çok büyük farklılıklar bulunmaktadır. Teknolojik sınıf donanımları, internet bağlantısı, akıllı tahta kullanımı gibi pek çok araç gereç eğitim ortamında öğrenme ve öğretme sürecini olumlu etkilemektedir. Bu tür donanımları okul ortamlarını gezdiğinizde görme şansınız bulunmaktadır.

 

Sosyal etkinlikler

Pek çok yaşanmış başarı öyküsünün bir yerinde okul yıllarında gerçekleştirilen sosyal ve sportif aktivite mutlaka yer alır. Okul, öğrenciyi akademik yönden geliştirmeyi hedeflerken spordan sanata her alanda beslemeli ve geliştirmelidir. Pek çok özel okul için tercih edilme sebebi olan sosyal ve sportif faaliyetlere yeterince zaman ayrılması ve bu etkinliklerin ücretli ya da ücretsiz oluşu gibi faktörler de velilerin okul seçimlerinde önemli bir yer tutmaktadır.

 

Psikolojik Danışma hizmetleri

Psikolojik Danışma ve Rehberlik Servisi uzmanları, öğrenci psikolojisinden hareket eden ve gelişim psikolojisinin uygulama alanlarından destek alan çalışmaları ile öğrenciyi tanıma, yönlendirme ve bilgi sunma çalışmalarıyla hem öğrenciye hem de veliye önemli hizmetler sunmaktadır. Her çocuk tekdir, özeldir ve biriciktir. Bu, her anne baba için olduğu kadar okulun PDR uzmanlarının da benimsediği bir ilke olmalıdır. Okuldaki PDR uzmanın yetkinliği alan mezunu olması, okul geçmişi ve deneyimleri, ilgilendikleri öğrenci sayıları okul seçiminde önemli bir kriter olmalıdır.

 

TEOG ve YGS/LYS başarıları-üst öğrenime hazırlık

Bir üst programa hazırlık çalışmalarının profesyonelce yürütülmesi, akademik ve sosyal alanlarda danışmanlık hizmetlerinin bulunması, Ortaöğretime ve Yükseköğretime yönelik rehberlik hizmetlerinin kalitesi de okul seçiminde dikkat edeceğiniz kriterler arasında yer almalıdır. Özellikle MEB ve ÖSYM’nin her yıl yayınladığı veriler bir okulun öğrencilerinin Lise ya da Üniversite sınavlarında gösterdiği başarılar hakkında bilgi vermektedir. Titiz bir araştırma, okulların verdiği bilgileri doğrulamak adına yeterli olacaktır.

 

Özel öğrencilere destek programları

Ülkemizde farklı ve özel öğrencilere yönelik çalışmalar yeterince gelişme alanı bulamamıştır. Pek çok okul yeni yeni üstün yetenekli çocukların gelişimleri ve eğitimleriyle ilgilenmeye başlamıştır. Özellikle özel okulların Psikolojik Danışma ve Rehberlik Servislerine bağlı çalışan destek birimler oluşturduğunu görmekteyiz. Bu birimler hem öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle hem de üstün yetenekli çocuklarla çalışmaya başlamışlardır. Anne babalar çocuklarının özel durumlarının farkında olmayabilirler. Okullar öğrencilerinin bu farklılıklarını görüp gerekli yönlendirmeleri yapmalıdırlar. Bu çabayı gösteren okulların öğrenci mutluluğuna ve başarısına artı katkı sağlayacağı bilinmelidir.

 

Burs olanakları

Günümüzde az sayıda da olsa başarılı öğrenciler için öğrenim hayatları boyunca ücretsiz okuma ya da eğitim ücretinin bir kısmının karşılandığı burs olanakları hemen hemen tüm özel okullarda geçerlidir. Özellikle ya ulusal sınavlarda elde edilen başarıya ya da kurumların kendi prosedürleri gereği gerçekleştirdikleri bursluluk sınavlarıyla öğrencileri kendilerine çekmeye çalışırlar. Anne babaların iyi eğitim olanakları olan bu kurumlarda çocuklarını okutabilmeleri için özel okulları sıkı takip etmelerini ve yapılıyorsa sınavlara sokmalarını (kurumsal anlamda güvenilir ve kaygı duymayacakları okulları tercih etmelidirler) öneririm.

 

Veli okul işbirliği

Veli ile doğru şekilde ve doğru zamanda kurulan iletişim ve işbirliği kurulması bir okulun önemli artılarındandır. Sınırlarını ve sorumluluklarını bilerek gerçekleştirilecek bilgi alışverişleri öğrenci başarısını artıracak, güven ortamını pekiştirecek özelliklerdir. Gerektiği kadar açık ve şeffaf eğitim kurumu sorumlulukların eşit paylaşımını da beraberinde getirir.

 

Okul zamanı okul ziyaretleri yapın

Anne babalara, genel toplantıların yanında çocukları için düşündükleri okulları mutlaka ziyaret etmelerini ve yüz yüze bilgi almalarını önermekteyiz. Okul ziyaretlerini mümkün olduğunca okulda eğitim-öğretimin olduğu zamanlarda yapılması velilere mümkün olabildiğince her şeyi gözlemleme fırsatı vermektedir. İlk izleniminiz sizin için önemli bir ipucudur, bu nedenle ayrıntıları kaçırmamaya çalışın.

(*Türk Psikolojik Danışmanlar Derneği İstanbul Şube Başkanı, Eğitim Gazetecileri ve Yazarları Derneği Kurucu Yönetim Kurulu Üyesi)