Abdullah Gürgün

( gurguna@hotmail.com )

Noel’e İskandinavya’da 'jul' denir. Okunuşu 'yul...' Eski zamanda 'kış ortası bayramı”, 'kış ortası kurbanı' olarak kutlanırmış... Eski yılın karanlıkları uzuyor uzuyor, kışın ortasında aralık ocakta artık yeni yılın aydınlığı artıyor, yepyeni bir yıla giriliyor.

İşte adı üstünde biz Türkler de bu yeni geçilen zamana yeni “yıl” diyoruz... Diğer bir deyişle “yul” ile “yıl” aynı şey... Sadece şimdiye dek farkında değildik.

 

Kutlanma zamanı olarak Aralık ya da Ocak gösteriliyor... İngilizler “yule” diyorlar. Eski İngilizcede “geola” ya da “giuli.” Bu bayramın “Noel Baba”sı, yanında Türkler, Aslar ve Asyalılarla birlikte Turkland’dan (Türk ülkesi, Türkiya, Türkiye) dolaşa dolaşa İskandinavya’ya gelen “Oden” idi... Odin’in sekiz ayaklı atı Sleipner ile sürekli seyir halinde olduğu da sık sık dile getirilir.

Oden’in ülkesi Turkland üzerine İskandinav sagalarında geçen üç seçenek var: 1. Merkezi Truva olan bir bölge. 2. Kuzey Karadeniz, Hazar Denizi civarı. 3. Merkezi Kaşgar olan Türkistan bölgesi...

TÜRK BAĞLANTISI

Asların da Türkistan’dan Ege kıyılarına dek izleri sürülüyor. İsveçli tarihçi yazar Åke Ohlmark’ın “Asar, vaner och vidunder (Aslar, Vanlar ve Canavarlar)” kitabında önce Trakya’nın ele geçirildiğini, sonra Karadeniz’in kuzeyinden Don Nehri’nin doğusunda, adını Aslardan alan, Asya’da yeni bir başkent, Asgård, inşa edildiğini sonra da Vanların yenilerek Asya içlerine uzanıldığını anlatıyor. Bu bize ünlü İsveçli araştırmacı yazar August Strindberg’in, “Türklerin önce Asya’ya sonra Anadolu’ya gelmiş olabilecekleri” savını akla getiriyor. İşte bu halkı kuzeye getiren kimdir? Bir Türk kaanı. İsveçliler “kung” ya da “konung”, Almanlar “König”, İngilizler “King” diyor.

ODEN KİMDİR?

Oden’in 200 kadar değişik adı vardır. OD: Bizdeki ateş. Od-en: Od’un belirli hali. En od: bir ateş. Oden’in ateşle ilgili diğer adları: Svidre: Yanan, Svidur: Yakan, Baleyg: Ateş gözlü... Oden herşeyin babasıdır: Allfader... Varoluşun tanrısıdır: Veratyr... Biner bir yerlere gider: Atrit... Uzun bıyıklıdır: Sidgrane... Uzun sakallıdır: Sidskâgg... Kır sakallıdır: Harbard... Yana yatık şapkalıdır: Sidhatt... Sevgilidir: Unn... Noel’in babasıdır: Jolföör (Julfader)... Noel tanrısıdır: Jolnir (Julens gud). Oden’in bu isimlerinden yola çıkınca Noel baba’yı anımsatmıyor mu?

Bizim Osmanlılar dediğimiz Türklerin asıl adı osman’dan değil, “Odman” (OD-MAN)’dan geliyor. İsveçliler de “Ottoman” diyorlar... Oden - Odman - Ateş adam...

ÖDEN ATA

Ayrıca Nizamettin Sami’nin, Zafername’sinde Türkistan’daki bir Öden Ata’dan söz edilmesi ilginçtir.

Son günlerde Noelin yaklaşmasıyla gerek basında, gerekse sosyal medyada Noel ile Nardugan ve olayın Türklerle Hıristiyan dünya arasındaki bağlarından söz ediliyor. Nardugan hakkında şu bilgiler veriliyor:

Nardugan (Yeniden Doğuş Bayramı) Roma’da Satürnalya, Antik Yunan’da ise Dionysos Şenlikleri olarak kutlanan, Türklerde “Güneş’in doğuşu” anlamına gelen ve Ön Türkler’deki atalar kültü döneminden günümüze kadar Orta Asya coğrafyasında Güneş kültü adına kutlanan bir bayramdır. Her yıl 22 Aralık’tan sonra gelen ilk dolunayda kutlanır. Bunun nedeni ise Türklerin eski inanışına göre, tıpkı Mısır mitolojisinde olduğu gibi gece ile gündüz sürekli savaşırlar ve 21 Aralık günü en uzun gecedir ve ardından Güneş daha çok görünmeye başlar, günler uzar. Bu yüzden Türklerce Ay yılı esasına dayalı olarak 22 Aralık gününü takiben ilk dolunayın çıktığı gün “Yeni Yılın” ilk günüdür.

NARDUGAN BAYRAMI

Nardugan Bayramı ne anlama geliyor?

20 Aralık 2018 tarihli Hürriyet gazetesinde çıkan bir yazıda şu bilgi yer aldı:

“Türklerin kutladığı diğer bayramlar olan Paktıgan ve Koçagan bayramlarıyla da uyumlu olan Nardugan’ın, gündönümüne dayalı bayramlarla birlikte üçlü bir yapının parçası olduğu görülmektedir. Nardugan, Moğol dilindeki Nar (Güneş), Türk dilindeki Tuqan (Doğan) sözcüklerinden oluşmuştur. Tatarlar bu bayrama Koyaş Tuğa yani Güneş Doğan günü derler. Başkurtlar, Udmurtlar Nardugan veya Mardugan, Mişer Tatarları Raştua, Çuvaşlar Nartavan ya da Nartukan, Zırizyalar Nardava, Mokşalar Nardvan adını verirler.”

Gerek Noel gerekse Nardugan yeniden doğuş odaklıdır. Karanlıklar kısalacak, güneşli günler, bereket artacaktır. O nedenle “Yeniden doğuş” da denir. Merkezde ağaç süsleme yer alır. Bu ağaç da “Hayat ağacı” ya da “Dünya ağacı”dır. Yalnız Türklerde ya da İskandinavlarda değil, halkların çoğunda vardır.

Bu ağaç yeraltından gökyüzüne, ölümlüler dünyasından ölümsüzler dünyasına uzanır. Halılarımızda, kilimlerimizde, çeşme, cami, kervansaray süslemelerimizde hayat ağacı motifi sık görülür... Bu ağacın en üstünde İskandinavya’da Oden Türklerde Ülgen oturur. Herkes güneşli bereketli günler için ona dualar eder.

GEYİKLİ BABA

Bazıları da giysileri ve geyiği nedeniyle Noel Baba diye Geyikli Baba’yı işaret ediyor. Oysa ki bugünkü Noel Baba 1930 yılında, Coca-cola şirketi için İsveçli ressam Haddon Sundblom tarafından yaratılmıştır. İsveçli ressamın bunu çizerken Geyikli Baba’dan ilham alıp almadığını bilmiyoruz.

ÇAM SÜSLEME, ÇAM KIRMA

Doğum yerim olan Muğla Milas’ın Bafa Köyünde çocukluğumda “çam kırma” geleneği vardı. Üç gün üç gece süren düğünlerin bir gününde çalgılarla birlikte tüm düğün alayı, neredeyse tüm köy en yakın ormana gidilir, güzel bir çam dalı kesilir, tüllerle, gelin telleriyle süslenip yine çalgılar eşliğinde oynaya zıplaya kız evine gelinirdi. Süslü çam dalı, evin en güzel odasına konur, dallarına halka şekerleri asılır, altına armağanlar konurdu. Bu çam ve dallarındaki halka şekerleri erkek ve dişi birlikteliğini; yani bereketi simgelerdi. Çalgılar çalınır, oynanır, maniler türküler söylenirdi...

Bu gelenek başka köylerde de var.

Osmanlı saraylarının düğünlerinde çok yüksek süslü ağaçlar sokak sokak gezdirilirdi. Bunlara nahıl ağacı denirdi.

Eskiden Asya Türklerindeki çam süsleme geleneği işte aynı bu çam kırma ve süsleme geleneğimize benzerdi. Yapılan da bereket şöleniydi.

İsveçliler bizim “Hayat Ağacı”na “YGGDRASİL” diyorlar.

Noel Baba’ya her millet kendince sahip çıkar. Asya’da çekik gözlü, Afrika’da kara derili... İskandinavya’da sarışın, Türkiye’de benim gibidir... İster Noel Baba, ister Ülgen Ata, ister Oden Ata, ister, Geyikli Baba, ister Aziz Nikola, St. Nikalaus, Santa Claus, Sinter Klaas, Ded Moroz, Joulua Pukki, Jöuluvana, Jultomte, Weihnachtsmann, Father Christmas, Pappa Noel olsun farketmez. O hepimizindir. Hepimizin sevgilisidir.

YENİ YULUNUZ = YENİ YILINIZ, Noel Bayramınız, Nardugan Bayramınız kutlu olsun, dostluk; sevgi, aşk, bereket getirsin