Sakarya İlkokulu

Bazen… / fotoğrafların peşinden ... / Hüseyin Avni KUNDURACIOĞLU Koleksiyonuma yeni bir 'parça' katıldı. Bir fotoğraf bu. Tarihi bir binanın bahçesinde çekilmiş eski bir anı fotoğrafı. Eskiliğini zaman kavramından alıyor. Yoksa, siyah beyaz olan bu fotoğraf sanki dün çekilmiş gibi gösterişli. Bahçenin çok özenli bir peyzaj çalışmasına tanık olduğu ve bu peyzajın fıskiyeli küçük bir havuzla renklendirildiğini seçebiliyoruz fotoğraftan. Zaten fotoğrafın ana temasını bu havuzun etrafını çevrelemiş kadınlı erkekli bir grubun varlığı oluşturuyor. Tarihi bina arkada fon konumunda. Fotoğrafa dikkatli baktığınızda, bu grubun 4' ü kadın, 8' i erkek 12 kişiden oluştuğunu seçebiliyorsunuz. Kişilerin şıklığını fark etmek için, dikkatli bakmanıza hiç gerek yok. Fotoğrafa baktığınız an, bu şıklık kendini gösteriyor. Erkekler takım elbiseli. Bazıları, altına yelek giydikleri ceketlerin yaka ceplerine beyaz mendil koymayı ihmal etmemiş. Kadınların ikisinin üzerinde elbise, ikisinde ise döpiyes takımı var ama hepsinin saçları aynı, küt kesim. Bakışların bazıları objektife yönelmiş, bazıları ise ortadaki arkadaşlarına. Zira o arkadaşları, elindeki teneke süzgeç ile havuza doğru su serpiyor. Galiba muziplik yapası gelmiş. Kimbilir? Mevsim bahar, hatta aylardan Nisan. Zamanı, fotoğrafın arkasına düşülmüş nottan anlıyoruz: 21-4-1931. Fotoğraftaki ayrıntıları tek tek inceleme isteği duyuyorsunuz ama yine de gözünüzün arkadaki görkemli tarihi binaya kaymasını engelleyemiyorsunuz. Zira bu bina çok tanıdık. Bu fotoğrafla karşılaştığım ilk an tanıdım binayı, Sakarya İlkokulu.. Şimdiki ismiyle Sakarya İlköğretim Okulu. Sizin de kolayca tanıyacağınızı düşünüyorum bu yapıyı.. Belki de bu okulda okuyan binlerce kişiden birisiniz. Okulun Cumhuriyet Caddesine bakan cephesinin önünde çekilmiş fotoğraf. Yani ana giriş kapısının önündeki küçük bahçede. Merdiven basamakları öğretmenlerin aralarındaki boşluktan zorlukla seçilebiliyor. Tarih 1931 olduğuna göre, okulun yapımından 9 yıl sonra çekilmiş. Sakarya İlkokulunun yapım tarihinin 1922 olduğu biliniyor çünkü. Daha doğrusu, 4 Mart 1922 yılında yapımı tamamlanarak öğretime açıldığı. Yapımında kentin içindeki tarihi yapılardaki mermerlerin kullanıldığı Sakarya İlkokulu, Macar ustalarının eseri.  Dönemin Muğla Valisi Müştak Beyin çok büyük emeği olan bu bina, 'Numune Mektebi' ismiyle öğretime açılmış, önce 3 sınıf olan öğretim daha sonra 5 sınıflı erkek mektebine dönüşmüş. Tarih 1948 yılını gösterdiğinde ise, bizlerin bildiği tanımlamayı almış: Sakarya İlkokulu.. Fotoğraftaki kişilerin, okulun o yıllardaki öğretmenleri olduğuna kuşku yok. O yıllar dediğim 1931. Yani okulun 1957 depreminde hasar görmesine daha zaman var. Dedim ya, henüz 9 yıllık olan Sakarya İlkokulu'nun fotoğrafı önümüzdeki. Ve bu yenilik fotoğrafta keskin bir şekilde belli ediyor kendini.. Pencereler, pencere üstü süslemeleri, ahşap  kanatlı kapı, kapı üstü süslemesi ve tabela. Tabelanın sonradan takıldığı gözden kaçmıyor. Okulun isminin değişmesiyle, tabelanın yenilendiği aşikar. Bina inşa edilirken, okulun isminin motiflerin arasına elips şeklinde işlendiğini gösteren fotoğraflar mevcut zira. Fotoğraftaki kare tabela ile bu elips işleme kapatılmış. Merdivenin öte yanındaki kısmında da, aynı peyzaj ve aynı havuzdan olduğu görülüyor bahçenin. Fotoğrafın derinliklerine doğru baktığınızda, günümüzde Kız Meslek ve Teknik Lisesi'nin atölyesi olarak kullanılan Demirci Mehmet Ali'nin evi seçilebiliyor. Bu ev ile Sakarya İlkokulunun arasındaki boşluk dikkatten kaçmıyor. Bu boşlukta günümüzde Milas Kız Meslek ve Teknik Lisesi var. 1977'de Kız Meslek Lisesi olarak inşa edilmeden önce, bu boşluk  portakal bahçesiydi. Sakarya İlkokulunda okuyan her öğrencinin düşlerini süsleyen portakallar yetişirdi bu bahçede.. Her ne kadar Atatürk İlkokulu mezunu olsam da, eğitim hayatına Sakarya İlkokulunda başladım. Bu düşü, oradan iyi biliyorum. Yüksek tavanlı ve ahşap döşemeli sınıflarını halâ anımsarım. Bir başka anımsadığım ise, bu fotoğrafın çekildiği bahçeye öğrencilerin girememiş olmasıydı. Öğrenciler arasında  'öğretmen kapısı' olarak geçen görkemli kapının ulaştırdığı bu küçük bahçeye hazır gelmişken, okulun 1931 yılı öğretmenlerinin yanına yeniden gidelim. Belli ki, teneffüs.. Elindeki teneke süzgeç ile su serpen öğretmenin yüzünden gülücükler saçılıyor. Ortadaki ciddiyeti kırmış olmanın keyfi olmalı. Yakınındaki iki öğretmen de katılmış yüzlerine yansıyan tebessümle bu kırılma anına. Fotoğraf çekilmek için havuzun kenarında toplandıkları belli. Olasılıkla, bu sırada teneke süzgeç havuzun hemen yanındaydı ve öğretmen kaptığı gibi bu karenin içine yerleştiriverdi. Fotoğrafın arkasına Osmanlıca ''... havuzun etrafında...''  notu düşülmüş. Bu iki sözcüğün öncesi ve sonrası var okunamayan. Aslında okunmasına da gerek yok zaten, bu fotoğrafın dili var çünkü. Neden bilmiyorum, bu fotoğraf, Milas'ın geçmişi ile ilgili fotoğraflar içinde en çok sevdiklerimden biri. Milas'ın dokusuna karışmış olan 'hayat' belirtisi belki de. Sakarya İlkokulu, kentin simgelerinden biri bence. Konumu itibariyle, günlük yaşantılarımızın hemen hemen her gün içinde yer alır. İşlevi ise bambaşka kuşkusuz. Kentin eğitim hayatına hizmet veriyor, 1922 yılından bu yana. Okulun içinde var mı bilmiyorum gerçi ama fotoğraftaki bu bahçeye dönemin Muğla Valisi Müştak Beyin küçük bir büstü ne kadar çok yakışırdı. Bu binanın yapılması, eğitime açılması için büyük emekleri olan ve okulun ilk 'başöğretmeni' Müştak Beye yapılacak bu küçük vefa, fotoğraftaki öğretmenler gibi Sakarya İlkokulunda ışık saçmış onlarca öğretmene de saygı ve sevgi göstergesi olamaz mı? Düşünülmeye değer bence. Zira Sakarya İlkokulu onlar ile var, 92 yıldır.