Vedia Maral

Ertuğrul ALADAĞ
ANDONİA - KÜÇÜK ASYA’DAN GÖÇ

Vedia MARAL

GÖNÜLSÜZ BİR GÖÇ HİKAYESİ

Yazar Ertuğrul Aladağ Muğla doğumludur. Muğla’daki Rumların yaşamını, günümüze kalan Rum izlerini, sürgünleri, mübadeleyi konu edinen kitaplar yazdı. Yunanistan’a yaptığı geziden Andonia’nın hatıralarının yanısıra başka belgelerle döndü.
Bu topraklarda (Türkiye) başlayan Muğlalı Rum kadının-çocuğu ile- hikayesi karşı taraftaki topraklarda (Yunanistan) son bulur. Bu gönülsüz göç yolculuğudur. İnsanı derinden yaralayan hikaye, okuyanı hazin sonla başbaşa orta yerde bırakır.
‘Filvari Usta’ /2016) Ertuğrul Aladağ’ın son kitabı olmasına ragmen ilk okunması gereken kitabıdır. Çünkü diğer kitaplarının geçtiği tarihi dekoru önceler. Okumada önerilen sıra izlenir ise, tarih içinde arayışa girmeden hikayeler ‘boşluktan’ kurtulurlar. Nedenler, niçinler kendi mecrasında yol alırlar. Okuma zevkli bir derse de dönüşür. Rum mimar Filvari Usta Muğlalıdır. Ve Muğla’da çok sayıda mimari eserin sahibidir. Kitaptaki hatıraların sahibi Andonia’nın da babasıdır.
Ertuğrul Aladağ Yunanistan gezisinde tanıştığı eski İstanbullu Rumların ilgisinden hoşnut kendisine gösterilen yakınlıktan bahseder. Tanıştığı Rumlar Kıbrıs olayları sonrasında, 1964’te İstanbul’dan göç eden Rumlardır. Yunanistan’a ilk geldiklerinde ne buralı, ne oralı olamadıklarını, dışlandıklarından yakınırlar. Sonraki yıllarda durum değişmiş tabi. Hatta ekonominin can damarı olmuşlar. 
Ertuğrul Aladağ’ın Muğla’da yaptığı sözlü tarih çalışması, Yunanistan’daki Küçük Asya araştırma Merkezi’nden bir inceleme, Andonia’nın hatıraları harmanlarak, ‘Andonia-Küçük Asya’dan Göç’ ete kemiğe bürünmüştür.
Andonia’nın hatırası 1919 Ağustosu’nda Rum erkeklerin sürülmesinin haberi ile başlar. Andonia’nın kocası da Kayseri’ye sürülecekler arasındadır. Daha sonra yapılacak sürgünler de olacak.. O sürgünlerde genç yaş sınırı 15 yaşına kadar iner. Aradan 3 yıl gibi zaman geçer. 1922’de gelen bir emir bu kez kalan Rum çocukları, kadınları, ihtiyarları kapsar. 3 gün içinde Marmaris’e, oradan da Yunanistan’a gidilecektir. Gidenlerin çoğu evlerini barklarını öyle bırakırlar. 3 kuruşa sattıklarının parasını da götürmelerine izin yoktur zaten. 1922 Eylül başında Muğla’dan ayrılırlar. Saldırıdan korktukları için genç ve güzel kızlara yırtık pırtık elbiseler giydirilir, çekici olmasın diye yüzleri siyaha boyanır. İki günde Muğla’dan Marmaris’e ulaşılır. Marmaris’ten sonraki durak Rodos’tur. Sonrasında Kea adasına varılır. 4500 yolcusu olan büyük gemi Muğla, Milas ve civarından gelen Rumları navlun karşılığı Pire’ye taşır. 28 Eylül 1922’de Pire’ye varılır. Anbarlarda bir ay kalınır. 1922 Kasım başında, Andonia 3 yıl sonra Atina’da akşam üzeri kocasına kavuşur. Oysa Andonia aynı günün sabahı çocuğunu toprağa vermiştir.
Kuru bir dille anlattığımız kısaltılmış Andonia’nın hatırası, Ertuğrul Aladağ’ın anlatımıyle, insan olanın okuyunca utanacağı dokunaklı öyküye dönüşmüş.

Kitap       : ANDONİA - Küçük Asya’dan Göç
Yazar       : Ertuğrul ALADAĞ
Sayfa       : 104
Yayınevi     : Belge Uluslararası Yayıncılık
B.Tarihi    : Eylül 1995