Prof. Dr. Ayhan Çıkın

Prof. Dr. Ayhan ÇIKIN

Kooperatifçilik basit bir şey değildir.

İnsanlar güncel hayatta birçok eylemde işbirliği yapabilirler. İyi niyetli bir araya geliyormuş gibi davranabilirler. Ama bunların hiç biri “kooperatif yapmak” değildir.

Kooperatifçilikten bahsedildiğinde tam olarak ne anlaşılmalı?

Hümanist ideolojiden kaynaklanan kooperatifçilik, XX. yüzyılın başından beri, Okul’a nüfuz etmiştir. “Okulda Kooperatifçilik” düşüncesi pedagojik veya psikolojik olarak çok yaygınlaştı.

“Kooperatif bir toplum”, aktif ve demokratik bir eğitimle kurulabilir.

Okul kooperatifi, bir “eğitim süreci”nin nihai hedefini  psiko-sosyal olarak tasarımlar:

Kooperatif olarak yaşamak veya çalışmak/kooperatifçiliği oluşturmak.

Bu tasarımlamayı tanımlamak için, 1996’da ACI tarafından kabul edilmiş kooperatif ilkelerini, eğitim çerçevesine uyarlamak gerekir.

 

Kooperatifçilik ilkeleri /

Eğitime uyarlanarak

1.Gönüllü üyelik

Kooperatif çalışma, “bir projeyi, ihtiyaçları veya çıkarları” paylaşan insanların yaptığı ortak bir eylemdir. Her katılımcı kendini, bu topluluğa ait olduğunu hisseder.

Kooperatifçilik zorla empoze edilirse, izlediği amaçlardan saparsa, varlık nedenini de kaybeder.

Öğrenciler için kooperatifçilik, bir grup tarafından hazırlanan, kendi becerilerine uygun bir “eylem/proje”de yer almaktır.

Öğretmenlerin ekip çalışması için, her bireyin kendi “zaman ve enerji”sini kullanması bakımından bir avantaj sağlaması gerekir.

2.Üyeler tarafından gerçekleştirilen demokratik yönetim

Kooperatifçilik şeklinde çalışan ekip “demokratik” olarak çalışır. “Spontane” olarak örgütlenmiş grup demokratik olmaktan uzaktır.

Kooperatifçiliğin referans normları; karar alma süreçlerinde İnsana saygı, ifade özgürlüğü, bireylerin eşitliği ve gönüllülüğü üzerinde biçimlenmiş olmak.. “Bir kişi, bir oy” kooperatifçiliğin temel demokratik ilkesi etrafında toplanmış olmak.

3.Tüm üyelerin adil katılımı

Kooperatif çalışmanın gerçekleşmesine tüm üyelerin katkı koyması esastır. Kooperatifçiliğin reel olarak var olabilmesi için üyelerarası ilişkilerin olumlu olması gerekir.

(Dayanışma ilişkileri):

- Dayanışmacı katılımcılığın temel bileşeni “çifte sorumluluk”tur: Bireysel ve kolektif sorumluluk;

- Bir ekip çalışmasının değerlendirilmesi, “bireysel başarı” ve “grup verimliliği”ne göre yapılır;

- Ve grup çalışmasının ürünü, ilgilenmeyi/bilgilenmeyi etkiler.

Bu “üç düzeyli” değerlendirme, kooperatif grubun karşılıklı bağımlılığını yaratır.

4. Özerklik ve bağımsızlık

Kooperatifin çalışması üyeleri tarafından düzenlenir. Kooperatif üyelerinin/yöneticilerinin kararlarına dış yetkililer karışamazlar.

Kooperatif, eğitim sürecini tasarımlarken “araştırıcı ve aktör topluluklarını” teşkil eder. Bu teşkil edilen gruplar, üyelerin özerkliğini ve sorumluluğunu geliştirmeye eşlik ederler.

5.Eğitim, formasyon ve enformasyon

Kooperatif yapma, yardımlaşma, “başkaları ile, başkaları tarafından ve başkaları için”, “çalışmayı ve yaşamayı öğrenme” amacı olarak, bir uygulama içinde yaşanır ve analiz edilir.

Kooperatif ekiplerin oluşumu, eğitimi, ekip çalışmasının düzenlenmesi veya değerlendirme araçlarının oluşturulması konularında gerekli bilgi ve destekler sağlanmalıdır.

6.Diğer gruplarla işbirliği

Gruplararası işbirliği ve “ortak -formasyon” (co-formation) kooperatif etiğin merkezidir.

Bir kooperatif grubun başarılarını tanımak için, aktarılabilir, hatta genelleştirilebilir öğeleri ortaya çıkarmak gerekir.

Kuşkusuz eğlenceli bir tarzda organize edilmiş “rekabet”, zaman zaman “dışsal” bir motivasyon olabilir.

7.Topluma karşı yükümlülük

Kooperatifler, ortaklarınca onaylanan politikalar aracılığıyla toplumların sürdürülebilir kalkınması için çalışırlar.

Kooperatifçi selamlarımla.

 

(* Bursa, ÇEK’de yapılan konuşmadan: 20 Aralık 2014

http://blog.radikal.com.tr/ekonomi-is-dunyasi/egitim-kooperatifciligi-acisindan-kooperatifcilik-ilkeleri-103726)