Prof. Dr. Ayhan Çıkın

Prof. Dr. Ayhan ÇIKIN

1.GİRİŞ

Yerel kaynakların korunması ve geliştirilmesi neden gerekli?

a.Küreselleşme: Küreselleşen daha çok ticaret ve likit sermaye. Oysa doğaya bağlı üretim faktörleri küreselleşmenin en önemli olgusu olan “yer değiştirme”den sınırlı düzeyde etkilenmektedir. Milas’ın önemli kaynağı coğrafi, tarihi ve iklimsel özellikleridir. Yani bu kaynakları iyi korumak, geliştirmek ve etkinleştirmek önemli bir olgudur.

b.Likit sermayenin hareketliliği: Yatırımlar sürecinde likit sermaye çok hareketlenmiştir. “Kâr nerede yüksekse hemen o ülkelere” taşınmaktadır. Türkiye bunun en önemli acısını 2001’de yaşadı.

c.Mevcut ekonomik yapının kendi işleyişini tıkaması: Yüzlerce yıldan beri uygulanan  geleneksel işletmelerin üretim ve paylaşım süreçlerinin dayattığı çok çeşitli olumsuzluklardan sadece ikisi dikkatinize sunulacaktır:

1.Sırf sermayenin getirisini azamileştiren işletme modelinin ekonomik gelişmeyi bizzat kendi ürettiği çelişkilerle tıkaması;

2.Yine ayni gerekçe ile çevreyi yok ederek dünyayı yaşanamaz hale dönüştürmesi.

d.Aşırı likit sermayenin varlığı: Özellikle “vahşi rekabete dayanan” işletmecilik tipi makro-ekonomik dengeleri alt-üst etmiştir. Basına yansıyan kadarı ile, dünya üretimini  9-10‘a katlayan bir likit sermaye varlığı banka sistemi içinde havuzlanmış durumdadır.

e.Sürdürülebilir bir ekonomi: (d) bendinde belirtilen olgu ile kolaylaşan kredilendirme mekanizması ile yine “vahşi rekabet” kotarılmaktadır. Bunu fark eden gelişmiş ülke işletmelerinin önemli bir bölümü “kendi bölgesinin kaynaklarını koruma ve geliştirme” esprisine dayalı bir “dayanışmacı” ve “yardımlaşmacı” işletmecilik modeli ile “sürdürülebilir bir ekonomi” modeli oluşturma sürecine girmişlerdir.

f.Milas için ekonominin ve toplumun aktörleri arasında ortak bir payda oluşturmak: Bu gerekçeler göz önünde bulundurularak, ilçe kaynaklarını koruyan, geliştiren, üretmeyi ve bölüşmeyi becerebilen bir ekonomik yapılanmada, ekonominin ve toplumun aktörlerini ortak paydalarda, ortak projelerde nasıl buluşturulabileceğinin arayışlarını  “MİLAS İLÇESİ YEREL KAYNAKLARI KORUMA VE GELİŞTİRME ARAYIŞ KONFERANSI ” içinde irdelenmesi uygun olur.

Milas ilçesinin beldelerini, köylerini bir bütünlük içinde düşünmenin, ilçenin tüm kaynaklarını birbiriyle etkileşimli bir şekilde nasıl harekete geçirilmesinin yolların aramak gerekir.

2.MİLAS İÇİN BİR KALKINMA STRATEJİSİ TASLAĞI

Milas’ın kalkınması için onun kaynaklarını harekete geçirecek, elde edilen sonuçların Milas’ta kullanılabilmesini sağlayabilecek bir yapılanmaya ihtiyaç var.  Milas’ın kalkınmasını sağlayabilecek böyle bir kurumsal yapının temel öğelerini tarım, sanayi ve hizmetler sektöründe faaliyet gösteren işletmeler ve bu işletmeler arasında gerçekleştirilebilecek “karşılıklı yardımlaşma ve birbirilerini tamamlama” esprisi çerçevesinde düşünmek gerek. Eğer böyle bir oluşum sağlanabilirse Milas (Beldeler ve köyler alt-projeler şeklinde aynı mantıkla ele alınabilirler) yöresinde şu oluşumların gerçekleşmesi üzerinde durulabilir:

-Finansal bir özerkliği sağlayabilecek yerel ortaklıkların kurulması;

-Kamu yetkilerinin bir bölümünün yerel düzeyde gerçekleştirilebilmesi;

-Ekonominin finanslaştırılmasından doğan krizlerin hafifletilebilmesi;

-Nüfus ve ekolojik sorunlardan kaynaklanan baskıların azaltılması;

-Milas düzeyinde pazarın genişlemesi ve rekabetin geliştirilmesi.

Milas’ın kalkınması, özellikle tarım ve esnaf kesimindeki küçük işletmelerin tedarik ve pazarlama aşamalarında arz ve taleplerini birleştirebilecek bir örgütlenmeye gereksinimi vardır. Bunun için  Milas düzeyinde oluşabilecek seçenekler araştırılmalı; halkın güven kaybına neden olan sebepler ortaya çıkarılmalı; bireylerin özçıkarlarını savunmaya iten sebepler ortaya konulmalıdır.

Milas’ın kalkınması, küçük üreticilerin, özellikle çiftçilerin kooperatifleşmesinden geçecektir.

Kooperatifler, fakir köylü veya emeği ile geçinenleri piyasa süreci içine sokabilen, bu grup insanların pazara giriş – çıkış noktalarını oluşturan çok özgül bir şirket tipidir. Bu şirket tipini algılayan insanlar ve toplumlar kendi istihdamlarını ve gelir potansiyellerini artırarak yeni bir toplumsal grup/yapı oluştururlar. Ayrıca kooperatifleşme gelişebilirse, Milas ekonomisi, dolayısıyla toplum demokratikleşecek; Milas’ta  toplumsal katılım ve kişisel sorumluluk üzerine oturmuş bir değerler sistemi oluşabilecektir. Ortak hareket edebilen insan sayısı çoğaldıkça, toplumun güncel özlemlerini, taleplerini etkili ve uygun yanıtları Milas’a taşıyabileceklerdir.

Milas ilçesinde çalışan insanlar için şunları sorgulamak gerekir:

-İnsanların iş ve çalışma durumları nedir? Nasıl geliştirilebilirler?

-Milas’ta üretim için kullanılan önemli ekipmanların kullanma durumu nasıldır? Daha ekonomik kullanma durumu gerçekleştirilebilir mi?

-Milas’ta ne üretiliyor? Ne miktar üretiliyor? Milas’ta üretilen ürünler nasıl ve nerelerde değerlendiriliyor?

-Milas’ta geçmişten kalan tarihi mirasların bir envanteri çıkarılmış mı? Bu miras nasıl değerlendiriliyor? Daha iyi değerlendirme seçenekleri nelerdir?

-Milas’ta sektörler/firmalar arası kurulmuş iş zincir(ler)i var mıdır? Bu zincir(ler) nasıl devam ettirilebilir ve geliştirilebilir?

-Milas’ta “herkesin ihtiyacı olan bir şeyi” saptamak ve ortak sorun(lar) etrafında birleşebilecek insan grupları nasıl ortaya çıkarılabilir?

-Milaslılara ait genel ihtiyaçları (konut edinme, gıda maddeleri tedariki, seyahat etme, vb..) karşılayabilecek organizasyonlar nelerdir? Daha iyi seçenekler mümkün müdür?

-“Biz Milaslıların ihtiyacı olan her şeyi ihtiyacımız sayarız” diyebilecek Milaslı  yönetici/yönlendirici kadrolar yaratılabilir mi?

-İnsanlar Milas’ta nasıl yönetiliyor? Kendi kendini yöneten gruplar nasıl yaratılabilir/çoğaltılabilir?

-“Farklılığı yadsımadan” Milas’ın bütünlüğü için nasıl bir eylem planlanabilir?

-Milas’ta özgürleşme ve demokrasi nasıl yaygınlaştırılabilir? Vb…

Milas’ın kalkınması ve gelişmesi için neler yapılabilir:

-İstihdamın korunması ve yeni iş alanlarının yaratılması;

-Toplumsal ve ekonomik dokunun korunması ve geliştirilmesi;

-Milas’ta sürdürülebilir bir kalkınmanın devreye sokulması için gerekli kurumsal yapıların oluşturulması.

Genel olarak Milas için düşünülebilecek sürdürülebilir kalkınma, şu özellikleri bünyesinde bulundurmalıdır:

•Birleştiricilik: Milas’ın kalkınma sorunları, sistematik olarak karşılıklı birbiriyle bağlantılı ve karşılıklı etkileşimli olarak ele alınmalıdır;

•İçiçelik: Milas’ta kalkınma, ekonomik, çevre ve toplumsal olan sürdürülebilir kalkınmanın üç boyutunu birbiriyle geçişimli olarak düşünmelidir;

•Eşitlik: Milas’taki beşeri faaliyetler, bugün ve gelecekte, yapılan harcamaları tazminatsız aktarma veya yaratılan kaynakların mülkiyetini kendilerine mal etme kaygısında olmamalıdır; ayrıca, sürdürülebilir kalkınma, kazanılmış zenginliklerin adil bir şekilde dağılımını sağlayacak şekilde organize edilmelidir;

•İhtiyat: Milas’ta uygulanabilecek sürdürülebilir kalkınma için faaliyetlerin seçiminde, çevresel destek kapasitesini ve yeniden canlanma kapasitesini sınırlayan, kalkınmayı etkisizleştirebilecek eylemlerden sakınılmalıdır;

•Güvenlik: Milas’ta kalkınmanın amacı, mevcut kuşaklar ve gelecek kuşaklar için yaşam, sağlık ve güvenlik kalitesini yükseltmeyi amaçlamalıdır.

3.NELER YAPILABİLİR?

Bunun için, aşağıdaki hususların hayata nasıl geçirilebileceği üzerinde önemle durulmalıdır:

1.Gücün paylaşılması: Toplumsal ve ekonomik birimler arasında demokratik dayanışma, stratejik bir amaç olarak hedeflenmelidir. Toplumun örgütlenmesi, iş ve istihdam alanlarını genişletecektir. Özellikle tarımsal kesimde ve küçük esnaf arasında kooperatifçiliğin gelişmesi, Milaslıların yöresel dinamiklerini harekete geçirerek, toplumsal ve ekonomik karar alma süreçlerini demokratikleştirecektir. Genel olarak Milas ile ilgili kararlar yerel olarak alınabilecektir.

2.Varlığın paylaşılması: Milas’ta mevcut varlıkların işletilmesi ve sonuçlarının paylaşımı Milas’ın geleceğine doğru yönlendirilmelidir. Böylece Milas’ta geleceğin teminatı için ekonomik bir süreklilik teşkil edilmiş olacaktır. Yatırımlar, işletmelerin, dolayısıyla Milas’ın gelişmesine hizmet edecektir. Ayrıca, kaynak yaratabilecek sürekliliği olan bir işletme yapısı bölgeye egemen kılınabilirse, yatırımlar süreklilik kazanacaktır. Ekonomik sonuçların, üretime katılan aktörler arasında dengeli dağılımını sağlayacak girişim tipleri yaratılmalıdır. Böylece Milas düzeyinde yaşayanların satın alma gücü iyileştirilebilecektir.

3.Bilginin paylaşımı: Milaslılar her düzeydeki yöneticileri kendi içinden çıkarabilmelidirler. Ekonomik birimlerin, toplumsal birimlerin, meslek odalarının ve hatta kamu yöneticilerinin Milaslı olmaları ya da formasyonlarının Milas’ı geliştirecek şekilde planlanması önemlidir. Milaslılar, bilgi ve beceri değişimi konusunda organize olabilmelidirler. Milaslıların oluşturacağı kurumsal doku, başta çiftçiler olmak üzere, küçük esnafın yeni tesisler kurmalarını sağlayabilmeli ve sağlıklı işletme kurmalarına yardımcı olabilmelidirler.

Milas’a saygı: Milas’ta öyle bir ekonomik yapılanma oluşturulabilmeli ki, bu yapı, yörede yaşayan insanları «karşılıklı yardımlaşma esprisi» içinde bir araya toplayabilmelidir. Ayrıca çeşitli nedenlere dayalı olarak delik deşik edilmiş dağları, kirletilmiş ovaları, akarsuları, denizleri; kısacası çevreyi ve yerel toplumsal dokuyu korumalıdır. Bu yapılanma Milas’a özgü doğal, tarihsel ve toplumsal dokuyu sürdürebilmelidir.

Milas’ın kalkınması: Milas’ta bulunan yetenekler, kaynaklar, hammaddeler veya nihai ürünler nasıl değerlendirilmektedir? Nasıl değerlendirilmelidir? Bu değerlendirme sürecinde rol alan ekonomik birimlerin yapısı nedir? Bu değerlendirmeyi yapabilen işletmelerin yapısı ne yönde ve nasıl geliştirilebilir? Milaslı iş ortakları ve iş sahipleri rekabet içinde birbirleriyle nasıl yardımlaşabilirler? Özellikle küçük üreticiler, pazarla nasıl bir işletme tipiyle bütünleşebilirler? Bu işletmelerin borsa ile ilişkileri nasıl olmalı? Borsaya kote edilen işletmelerin Milas için avantajları veya dezavantajları nelerdir? İşletmelerin demokratik yönetimi, ekonomiye ve topluma neler kazandırabilir? Milas’ta  sürekli ve sürdürülebilir bir kalkınma için «yeni bir işletme modeli» oluşturulabilir mi? İşletmeleri pazarla bütünleştirme ve yeni atılımlar için nasıl bir çözüm geliştirilebilir? Bu çözüm için favori işletmecilik modeli /modelleri nedir? Bu model(ler) Milaslılara nasıl anlatılabilir? Ayrıca ekonomik faaliyetler, yatırımlar ve istihdam nasıl «milaslaştırılabilir”?

4.SONUÇ?

Bu önerilerin uygulanabilirliği her düzeyde tartışılmalı. Ayrıca mevcut kalkınma modelleri ile karşılıklı olarak ayrılıklar/benzerlikler ortaya konularak, uygulayıcı bir kurumsal doku oluşturulmalı.