Prof. Dr. Ayhan Çıkın

Prof. Dr. Ayhan ÇIKIN

Bir kooperatifi kurmak için izlenecek kesin kuralların olduğu söylenemez. Burada verilecek kuruluş aşamalarının tüm durumları kapsayacak bir liste oluşturacağını da söylemek mümkün değildir. Bununla beraber, tüm kooperatif biçimlerinin ortak paydasını oluşturabilen kuruluş aşamalarını sekiz başlık altında toplamak mümkündür. Burada her aşamada, nelerin, nasıl ve kimler tarafından yapılması gerektiği açıklanmaya çalışılacaktır.

Bir kooperatifin nihai amacına ulaşması, bu sayılmış aşamalardaki adımlarda istenenlerin yerine getirilmesiyle sıkı sıkıya bağlantılıdır. Kooperatifi kurmak görevini yükümlenen grubun bu sekiz aşamada yapacağı işler şunlardır:

1.Ortak bir sorun ve uygun bir çözüm bulmak; umut verici bir fırsat tespit ettikten sonra ortak bir ekonomik inisiyatif düşüncesi geliştirmek;

2.Potansiyel üyelerin yararına oluşturulacak işletmeyle ilgili fikir birliği oluşturmak;

3.Potansiyel liderleri çıkarabilecek öncü bir grup oluşturmak, bir çalışma planı hazırlamak ve görevleri dağıtmak;

4.Ortaklarla yapılacak bir ankete dayalı olarak fizibilite etüdü yapmak;

5.Potansiyel üyelerin güvenini kazanmak ve kurumsal yapıyı geliştirmek;

6.Ayrıntılı bir işletme planı ile üyelerin bağlılığını sağlamak;

7.Belli başlı diğer paydaşların taahhüdünü sağlamak;

8.Kooperatif girişimin işletmeye açılabilmesi için gerekli varlıkları ve personeli sağlamak.

Bu sekiz aşamayı birbiriyle bağlantılı ve tekrarlamalı bir süreç olarak düşünmek daha uygundur. Her aşamada yapılması gereken faaliyetler bir sonraki aşamaya geçmeden tamamlanmalıdır; yeni veriler ortaya çıktığı zaman, genellikle bir önceki aşamaya dönülmesi önerilir. Daha önce alınmış kararlarda düzeltme yapma gerekebilir ve süreç bu yeni bilgilerle kısmen tekrarlanabilir.

Süreç başlamadan önce her aşama için, öncü grup yeni aşamaya geçmenin ön koşullarını belirlemelidir. Ayni şekilde yeni aşamaya geçilmemesinin de kriterleri belirlenebilir. Belirlenecek kriterler, bir süreci terk etmenin ve yeni süreç için başka yolların keşfedilmesinin zamanının geldiğini işaret ederler.

Genel bir kural olmamakla birlikte, kooperatif kurma sürecinde sekiz etkinlik aşaması gerçekleştirilir. Her aşamada gerçekleştirilecek etkinlikler şöylece özetlenebilir:

Aşama 1.Temel kavramı geliştirmek-

Temel kavram ve kabul edilebilir fikirler geliştirmek; motive edilmiş temel bir grup teşkil etmek; temel sorunları tanımlamak; pekçok seçeneklerden biri olarak kooperatif biçimini tartışmak; bilgiler toplamak; ilginç pazar/ekonomik ihtiyaçları incelemek; problemin tabiatını ve büyüklüğünü tartışmak; problemin sosyal ve ekonomik görünümlerini incelemek.

Aşama 2.Bir uzlaşmaya varmak-

Saptanmış sorunları ve yakalanacak fırsatları yanıtlayacak kooperatif tipleri hakkında toplanan bilgileri çekirdek grupta tartışmak; diğer organizasyon seçeneklerini incelemek; kooperatif çözümün doğasını ve büyüklüğünü incelemek için hazırlık toplantıları yapmak; halka açık bir toplantı sırasında kooperatif yaklaşımı önermek; şayet potansiyel üyeler kendileri için yeterli fayda görürse, bir başlangıç bütçesi hazırlamak.

Aşama 3.Öncü komite oluşturmak-

Liderleri tanımak/tanımlamak; öncü bir komite oluşturmak; çalışma grupları teşkil etmek; takvim ve görevler hakkında anlaşma sağlamak; izleyen aşamalar için potansiyel üyelere görevler  vermek; potansiyel üyelere güven vermek.

Aşama 4.Etüt ve Anket-

Potansiyel üyelerle anket yapmak; fizibilite etüdü hazırlamak; fizibilite üzerinde anlaşmak ve paydaşları bilgilendirmek; üçüncü kişilerden uzmanlık ve destek sağlamak.

Aşama 5.Organizasyon biçimi-

Örgütsel yapıyı belirlemek; anasözleşme ve yönetmelik tasarılarını veya tüzükleri hazırlamak; sermaye ihtiyacının neler olduğunu belirlemek; başlangıç sermayesini toplamak (üyeler, üçüncü kişilerden).

Aşama 6.Üyelerin yükümlülükleri-

Ayrıntılı bir işletme planı hazırlamak; faaliyetin yasal kimliğini belirlemek ve açıklamak; muhasebe/mali sistemi hazırlamak; işletme planını onaylayan ilk genel kurulu toplamak; üyeleri kaydetmek ve onların getirecekleri özkaynakları kabul etmek; yönetim kurulunu oluşturmak.

Aşama 7.Diğer paydaşları katmak-

Müşteriler veya üstenciler ile ilişkileri düzenlemek; bir müdür atamak; gerekli tamamlayıcı finansmanı sağlamak.

Aşama 8.İşletmeye açmak-

Üyeler genel kurulunu toplamak; komisyonlar kurmak; ek finansman / gerekli aktifleri sağlamak; gerekli izinleri almak, ilk finansal ve idari işlemleri başlatmak; personel almak.

Kooperatifçi selamlarımla.