Vedia Maral

‘Bekleyişleri çünküsüz yaşamların dilinde

Her kent artık bir dirilişe soyadsız’

                                   Altay Ömer Erdoğan

‘Türkiye’deki Tarihsel Anıtlar’ kitabı, yıllardan beri alanının uzmanlarının, çeşitli nedenlere dayalı da olsa ihmal ettiği bir çabayı sürdüren Bilge Umar tarafında yazıldı. Bugüne kadar gezip gördüğü, araştırdığı ve resimlediği, böylece oluşturduğu zengin bilgeliğinden bir demet sunuyor bize (*)

“Yurdumuzda, ustalarımızın ürettiği anıtlardan yazarın kendince en ilginç gördüğü örnekleri tanıtmaya çabaladı. Resimlerin seçimi, sözü geçen sürede üretilmiş tarihsel anıtların en güzelleri ya da en önemlileri yalnız kitapta tanıtılanlardır diye bir varsayıma, bir iddiaya kesinlikte dayanmıyor”. (Kitaptan, s-194)

“Euromos’daki Zeus Tapınağı, Milas’taki Gümüşkesen, kuşkusuz pek güzel ve gösterişli birer anıtsal yapı olduğu halde, kitapta tanıtılmamaktadır.” (Kitaptan)

“Yazar, güzelliklerin içinde seçim yaparken, kendince davranmak, özgür kalmak istemiştir (…) Kitap ne eksiksizlik iddiasında olabilecek bir dev derlemedir, ne de bölgeler, kültürler, çağlar, yapı türleri arasında adalet dağıtıyor. O sadece güzelliklerden özgürce seçilmiş bir demeti (…) değerli okuyucularına sunmaktadır”. (Kitapta sf. 194)

Yazar kitabı 5 bölüme ayırmış, son söz ve adlar diziniyle de bitirmiş.

I.. bölümde, tarihi en az 3200 yıl öncesine giden anıtlar, ‘Hitit ve Luvi yapıtları’,

II. bölümde, 3200 yılından 2500 yıl öncesi anıtlar: ‘Geç Hititler (Geç Luvi’ler) Aram, Urartu, Asur, Phryg halklarının ve çağdaşlarının yapıtları’.

III. bölümde, 2500 yılından 1500 yıl öncesi anıtlar: ‘Anadolu’da Pers egemenliği çağı, Hellenistik Çağ ve Roma egemenliği çağı yapıtları’.

IV. bölümde, 1500 yılından 900 yıl öncesi anıtlar. ‘Bizans egemenliği çağı yapıtları’.

V. bölümde, 900 yılından 500 yıl öncesi anıtlar: ‘Geç Bizans, Selçuklular, Anadolu Türk Beylikleri, erken Osmanlı dönemi yapıtları’.

Bölüm I’de Milas, Baltalı Kapı’yı ele almış,

Bölüm V’de de Bafa Gölü. Ada üzerindeki kalıntıları ele almış.

Baltalı Kapı: Kapının üst tarafında, mermerden yapılan kemerin kilit taşında ‘çift ağızlı balta’ kabartması, Baltalı Kapı denmesine nedendir.

Söz konusu Baltalı Kapı, geç dönem Roma dönemine tarihlenir ve kapı şehrin sur kapısıdır.

(*) Türkiye’deki Tarihsel Anıtlar / Önsöz. Prof. Dr. Ümit Serdaroğlu, s-7

………

Kitabın adı       : Türkiye’deki Tarihsel Anıtlar

Yazarı              : Bilge Umar,

Sayfa               : 198

Basım Tarihi   : 1995

Yayınevi         : İnkılap Yayınları