Vedia Maral

“Eski” Belge Dolu Kitap

‘Osmanlı Arşiv Belgelerinde Muğla’ kitabında, belgeler, 17 Ekim 1740 yılında başlıyor, 27 Nisan 1920 ‘de son buluyor. Kitaptaki belgeler bu iki tarih arasındakilerin, muhtemelen tamamı değil.

Kitap iki kişi tarafından hazırlanmış. (Bu iki kişi M.Sabri Koz’un çalışma ekibinde).

Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Osman Gürün, ‘Saygıdeğer okurlar’ diye başlayan sunum yazısında, bundan önce de aynı ekip tarafından hazırlanmış, önceki bir çalışmanın bulunduğunu, bu ikinci çalışmayla tamamlandığını yazıyor. Tamamlandığını yazdığı kitap, şu anda işlediğimiz kitaptır.

Araştırmacılar için kitap referans niteliğindedir. Ve hatırı sayılır bir eksikliği doldurmuştur.

Muhtemelen seçi olan belgeleri, ilki vergi, ikincisi gayri müslimler olan ikinci bir seçki olarak ben yaptım ve özetledim.

1)Vergi

Sayfa 28 – ‘Menteşe ve Muğla’da ipek üretiminden vergi alınması’ hakkında.

‘Muğla’da ve Muğla’ya bağlı kasaba ve köylerde ipek üretimi olmadığı’ için vergi tahsil edilmesine yeltenilmemesi gerektiği bildirilir. (21 Temmuz 1805)

 

Sayfa 40 – Muğla Muhassılı halkın üstesinden gelemiyeceği vergiler koymuş. Bu vergi ödemesinin zor/güç olduğunu söyleyen kişileri tahrik ettiği gerekçesi ile Müderris Mehmet Efendi’nin prangaya vurularak sorgulanmaya alınması. (18 Şubat 1841)

Sayfa 168 – Muğla Çinit köyün aşar mültezimi ‘Arnavut Ahmet Ağa’nın fazla aşar vergi talebi, yanısıra zulüm yaptığı, durumun ortaya çıkarılması için Aydın Valiliği’ne verilen emir (02 Kasım 1891)

Sayfa 378 – Mondros Mütarekesi’nden sonra ‘Tedrisat-ı İbtadiye’ vergisi olarak tesbit edilen verginin vadesi dolmuş meclis çıkardığından, geçersizliği ifade edilmekte. (26 Aralık 1918)

2) Gayri Müslimler

Sayfa 82 – Londra sergisine gönderilen madalyalardan birinin sahibi gayri müslim vatandaş Hacı Kostantin’e aittir. (7 Ağustos 1855)

Sayfa 150 – Muğla’da avukatlık yapan Artin Acemyan’ın hareketleri sebebiyle Muğla’dan çıkarılması ve mesleğini başka yerde icra etmesi için Aydın Valiliği’ne gönderilen dilekçeler. (21 Ocak 1889)

Sayfa 320 – Rumlardan Muğla’da 3 kişi, Milas’ta 6 kişi, Bodrum’da 1 kişinin öldürülmesi ile, Rumların korunmaları hakkında Dahiliye Nazırı Talat Paşa’nın şifreli telgrafı. (18 Şubat 1915)

Sayfa 340 – İçişlerinin talebi üzerine hazırlanan 1916 yılı Ekim ayı itibarı ile Menteşe Livası’nda bulunan yerli ve yabancı – Ermenilerin- ne işle meşgul oldukları ve ikamet durumlarını bildirir cetvel. (2 Ekim 1916)

Menteşe Mutasarrıflığı bunun üzerine aşağıdaki çizelgeyi hazırlar:

Muğla kazasında 2 yerli, 16 yabancı Ermeni

Fethiye kazasında 18 yabancı Ermeni

Milas kazasında 9 yabancı Ermeni

Köyceğiz kazasında 8 yabancı Ermeni. (Sayfa 341)

 

 

Kitabın Adı      : Osmanlı Arşiv Belgelerinde Muğla

Sayfa Sayısı     : 400

Hazırlayanlar   : Kemal Gurulkan - Mehmet Kudret Kirişçioğlu

Basıldığı Yer    : Muğla Belediyesi Kültür Yayınları, 2011