Gülten Ünal

Gülten ÜNAL - Uzman Klinik Psikolog / www.terapiadanismanlik.com

Tuvalet eğitiminin tamamlanması, erken çocukluk döneminin aile-çocuk ilişkisini etkileyen en önemli gelişim ve egemenlik basamaklarından biridir. Tuvalet eğitimi sürecinin kendisi en az tuvalet eğitiminin kazanımı kadar önemlidir. Bunun nedeni eğitim sürecindeki deneyimlerin kişilik gelişimine etki ederek yaşam boyu izlerini devam ettirmesidir.

Tuvalet eğitimi ve kişilik gelişimi arasındaki ilişkiyi daha detaylı bir şekilde bir önceki haftanın konusu olarak ele almıştım. Başarılı tuvalet eğitimi sürecinin ön koşulu çocuğun zihinsel, fiziksel ve duygusal açıdan hazır olarak sürece başlamasıdır. Anneler ve babalar tuvalet eğitimi konusunda çocuklarının bu alanlarda gösterdiği hazır oluş sinyallerini takip etmeli, aceleci davranmamalı ancak geç de kalmamalılardır. Çocuğun verdiği işaretler bütüncül olarak değerlendirilmelidir, tek bir alanda gözlemlenen hazır olma sinyalleri sürece başlamak için yeterli olmayabilir. Tuvalet eğitimine hazır oluş işaretlerinin bir kısmı aşağıda sıralanmıştır.

 

·Mesane kapasitesinin artarak çocuğun daha uzun sürelerle kuru kalması,

·Kıyafetlerinin ya da bezinin ıslandığını/ kirlendiğini fark etmeye başlaması (Yaklaşık 15 aydan sonra),

·Çocuğun bezin ıslaklığından rahatsız olması, kuru ve temiz olmayı tercih etmesi,

·Tuvaletini yaparken haber vermesi,

·Çocuğun çişini mi yoksa kakasını mı yaptığının ayrımına varması ve bunu belirtecek kelimeleri kullanmaya başlaması (ortalama 18- 24 ay arası başlar),

·Kakasını yapmak için özel yerler tercih etmesi,

·Mesane ve bağırsaklarını kontrol eden kasları üzerindeki hâkimiyetinin artması,

·Çocuğun pantolonunu kendi başına çıkarabilmesi,

·Çocuğun, annesi/babası/kardeşi gibi tuvaleti kullanmak istemesi, onları taklit etmesi,

·Tuvaletinin geldiğini, tuvalete yetişebilecek kadar süre önce algılaması (ortalama 2.5–3 yaş) ve bildirmesi.

 

Not- Araştırmalar, tuvalet eğitimini tamamlama sürecinde cinsiyetler arası fark olduğunu göstermektedir. Bulgulara göre erkek çocukları tuvalet eğitimine kız çocuklarına göre daha geç başlamakta ve daha geç tamamlamaktadır. Amerikan araştırmaları, tuvalet eğitimini tamamlamanın (gece ve gündüz) ortalama yaşının kız çocukları için 35 ay, erkek çocukları içinde 39 ay olduğunu bildirmektedir.

 

Tuvalet Eğitimine Başlayacak Ailelere Öneriler

·Tuvalet eğitimi sürecine başlamadan önce çocuğun kuru kalma süresi hakkında fikir sahibi olunmalı ve kakasını yaptığı zaman dilimini öğrenilmelidir.

·Çişi ya da kakasının geldiğini hissettiğinde bakımını veren kişiye (örneğin evde anne, okulda öğretmen) haber vermesi yönünde özendirilmelidir.

·Çocuk belirli zaman aralıklarında tuvalete götürülmeli ya da lazımlığa oturtulmalıdır. Bunu rutin bir hale getirmek için bir gözlem tablosu hazırlamak faydalı olabilir. Çocuğu belirli aralıklarla düzenli olarak tuvalete götürmenin nedeni, biyolojik ritim geliştirmesini sağlamaktır.

·Çocuğun verdiği işaretlere (yüzünün kızarması, koltuğun arkasına saklanması gibi) göre önceden tahminde bulunarak çocuk tuvalete götürülmelidir.

·Başarı ve çaba takdir edilmeli; memnuniyet jest, mimik ve sözcüklerle ifade edilmelidir. (İstenilen davranışın ortaya çıkma sıklığını arttıran olumlu pekiştireçler.)

·Kazalar ve geri dönüşler zaman zaman yaşanabilen durumlardır, bunlar yaşandığında olağan karşılanmalı ve cezalandırmaktan kaçınılmalıdır.

·Çocuğun tuvaletini kendi kendine yapabilmesi için pantolonunu giyip çıkarmasında ve tuvaletten sonra kendisini temizlemesinde yol gösterici ve yardımcı olunmalıdır.

 

(www.terapiadanismanlik.com)