Gülten Ünal

Gülten ÜNAL - Uzman Klinik Psikolog www.terapiadanismanlik.com

Obsesif - Kompulsif Bozukluk ya da diğer adıyla takıntı, zorlantı bozukluğu, obsesyon adı verilen takıntılı düşünce, fikir ve dürtüler ile kompulsiyon adı verilen, yineleyici davranışlar ve zihinsel eylemlerden oluşan ruhsal bir bozukluktur. Çoğu insan günlük yaşam içerisinde çeşitli konularda evham, endişe ve takıntılara kapılabilmektedir. Ancak çoğu kez insanlar bu duyguları ile baş edebilmekte ve yaşamlarını etkilemeden üstesinden gelmektedirler. Obsesyon ve kompulsiyonların kişinin işlevselliğinde ve sosyal ilişkilerinde ciddi engel ve kısıtlamalara neden olduğu noktada bu durum artık ruhsal bir bozukluk olarak nitelendirilmektedir. Türkiye Ruh Sağlığı çalışması OKB’nin bir yıllık sıklığının % 5 olduğunu bildirmiştir. OKB erkeklerde daha erken yaşta başlamasına karşın kadınlarda daha sık görülmektedir. Olguların yaklaşık % 21’inde ortalama 10 - 15 yaşları arasında başladığı bildirilmektedir.

 

Obsesyon

Obsesyon veya saplantı istem dışı bir şekilde kendiliğinden bilinç alanına giren, yineleyici, sıkıntı yaratan, kişinin saçma ve yanlış olduğunu bildiği düşünce, hayal, dürtü ya da imajlardır. Obsesyonların istenmeden hatta bazı durumlarda akla gelmemesi için özellikle uğraşılmasına rağmen akla gelme özelliği vardır. Örneğin,“Bulaşma oldu mu, … kir var mı? Acaba kapıyı kapattım mı? Ütünün fişini çektim mi?, …ya zarar verebilir miyim?, Farkında olmadan … yapmış olabilir miyim? vb.”

 

Kompulsiyon

Kompulsiyonlar (zorlantılar) genelde obsesyonların neden olduğu sıkıntı ve huzursuzluğu ortadan kaldırmak üzere belli kurallar çerçevesinde yapılan tekrarlayıcı davranışsal (el yıkama, sıralama, kontrol) veya zihinsel (dua etme, sayma, sessizce bazı kelime tekrarlama) eylemlerdir.

 

Obsesif Kompulsif

Bozukluğun Alt Tipleri

Yıkayıcı-Temizleyiciler: Kişide bulaşma obsesyonu (kir, mikrop, toz, kimyasal, zehir, idrar) ve yıkanma, temizlenme kompulsiyonları vardır.

 

Kontrolcüler: Birey, yaptığı veya yapmadığı bir şeyle (açık kalmış ocak, kapı, ütü, doğalgaz vb.) ilgili eksiklik veya şüphe söz konusudur ve kişi bunun verdiği sıkıntıyla tekrar tekrar kontrol eder.

 

Toplayıcı-biriktiriciler: Gereksiz nesneleri toplar sonra da atmazlar.

 

Düzenleyici-sıralayıcılar: Çevredeki nesnelerin belirli bir düzende durması, simetri, leke, çizik olmamasına vb. gereksinim duyarlar.

 

Klinik Özellikler

OKB’de tedaviye başvuru, genellikle rahatsızlık başladıktan ortalama 2 - 7 yıl sonra gecikmeli olarak yapılmaktadır. Obsesif kompulsif bozuklukta rahatsızlık epizodları uzun, kendiliğinden düzelme nadirdir, müdahale edilmediği takdirde artma ve azalmalarla seyreden kronik gidişli bir rahatsızlıktır.

 

Tedavi

Farmakoterapiler ve psikoterapi türlerinden davranışçı terapiler ile bilişsel davranışçı terapiler OKB konusunda etkinliği kanıtlanmış tedavilerdir. Kontrollü çalışmalar ile farmakoterapi, davranışçı terapi ya da ikisinin kombinasyonunun OKB hastalarının semptomlarını önemli ölçüde azalttığı bulunmuştur.

Sizde ya da yakınınızda OKB belirtilerinin olduğunu düşünüyorsanız, bu belirtilerin işlevselliğinizi bozabileceği ve yaşam kalitenizi azaltabileceğini göz önünde bulundurarak ruh sağlığı uzmanlarına başvurarak yardım arayışına girmenizi tavsiye ederim.

 

(www.terapiadanismanlik.com)