Gülten Ünal

Gülten ÜNAL - Uzman Klinik Psikolog www.terapiadanismanlik.com

Merkezi sinir sistemini dolayısıyla bilinç düzeyini, ruh halini, bilişsel, algısal süreçleri veya davranışları etkileyen, kötüye kullanım (yasal ve tıbbi gerekleri olmaksızın yanlış ya da uygun olmayan alkol kullanımı) ve bağımlılığa yol açabilen, halk arasında uyuşturucu olarak bilinen maddelere psikoaktif madde denilmektedir. Alkol, insanoğlunun kullandığı en eski ve yaygın psikoaktif maddelerden bir tanesidir.Alkol bağımlılığı, alışkanlık oluşturan alkolü zorlantılı olarak kullanma ihtiyacı ve bu davranışın engellenememesi ile tanımlanan ruhsal bir bozukluktur. Alkol tüketim tarzı ağır olmayan kullanımdan ağır ve tehlikeli düzey kullanıma kadar çeşitlilik göstermektedir. Klinik açıdan bir bozukluk olarak kabul edilen alkol kötüye kullanımı toplum sağlığını tehdit eden, sosyal ve ekonomik güçlüklere yol açan ve önemli güvenlik sorunları yaratan bir bağımlılık türüdür. Dünya genelinde her 100000 ölümden 35’i alkol kullanımının katkıda bulunduğu nedenlerden olagelmektedir.Doğu Akdeniz hariç tüm dünyada alkole bağlı ortaya çıkan ölüm oranları madde kullanımının bağlı olduğu ölüm oranlarından kat ve kat daha yüksektir.Tedaviye başvuru oranlarına bakıldığında ise ülkelerin yarısından çoğunda psikoaktif maddeler içinde en sıklıkla alkol kullanımı nedeni ile tedavi başvurularının yapıldığı bildirilmektedir.

Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, DSM-5’te Alkol kullanım bozukluğuna ait tanı kriterlerini aşağıdaki gibi belirlenmiştir.

12 aylık bir süre içinde, aşağıdakilerin en az ikisi ile kendisini gösteren, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da işlevsellikte düşmeye yol açan, sorunlu bir alkol kullanım öyküsü:

1.Çoğu kez, istendiğinden daha büyük ölçüde ya da daha uzun süreli olarak alkol alma.

2.Alkol kullanmayı bırakmak ya da kontrol altında tutmak için sürekli bir istek ya da sonuç vermeyen çabalar vardır.

3.Alkol elde etmek, alkol kullanmak ya da yarattığı etkilerden kurtulmak için gerekli etkinliklere çok zaman ayrılır.

4.Alkol kullanmaya içinin gitmesi ya da alkol kullanmak için çok büyük bir istek duyma ya da kendini zorlanmış hissetme.

5.İşte, okulda ya da evdeki konumunun gereği olan başlıca yükümlülüklerini yerine getirememe ile sonuçlanan, yineleyici alkol kullanımı.

6.Alkolün etkilerinin neden olduğu ya da alevlendirdiği, sürekli ya da yineleyici toplumsal ya da kişilerarası sorunlar olmasına karşın alkol kullanımını sürdürme.

7.Alkol kullanımından ötürü önemli birtakım toplumsal, işle ilgili etkinliklerin ya da eğlenme-dinlenme etkinliklerinin bırakılması ya da azaltılması.

8.Yineleyici bir biçimde, tehlikeli olabilecek durumlarda alkol kullanma.

9.Büyük bir olasılıkla alkolün neden olduğu ya da alevlendirdiği, sürekli ya da yineleyici, bedensel ya da ruhsal bir sorunu olduğu bilgisine karşın alkol kullanımı sürdürülür.

10.Alkole karşı tolerans (alkolün kendine has etkilerini oluşturmak için daha fazla miktarda kullanmaya ihtiyaç duyulması ya da aynı miktarda kullanılmasıyla etkisinde azalma olması) geliştirme.

11.Alkole özgü yoksunluk sendromunun (bağımlı olunan maddeye herhangi bir nedenle ulaşılamaması durumunda ortaya çıkan durumdur. Yoksunluk belirtileri arasında titreme, kaygı, çarpıntı, bulantı, iştahsızlık, dikkat eksikliği, duygu değişiklikleri gibi belirtiler sayılabilir) ortaya çıkması ve/veya yoksunluk belirtilerinden kurtulmak/kaçınmak için alkol kullanımı.