Gülten Ünal

Gülten ÜNAL - Uzman Klinik Psikolog / www.terapiadanismanlik.com

Otizm, üç yaşından önce başlayan, sosyal etkileşim ve iletişimde önemli ölçüde bozulma ve anormal gelişim, ilgi ve etkinliklerin belirgin sınırlılığı gibi özelliklerle kendini gösteren gelişimsel bir sendrom olarak tanımlanmaktadır (Amerikan Psikiyatri Birliği 1994). Otizm tüm dünyada görülen, çocuklar kadar aileleri de etkileyen ve giderek yaygınlaşan sosyal bir olgu haline gelmiştir.

Otizmin teşhisinde ailelerin otizme ilişkin farkındalık düzeylerinin yüksek olması son derece önemlidir.

Aşağıda yer alan maddelerin bir kısmını çocuğunuzda gözlemliyorsanız, otizm konusunda profesyonel bir görüş almak gereklidir.

 

*Toplumsal etkileşim sağlamak için yapılan el-kol hareketleri, alınan vücut konumu, takınılan yüz ifadesi, göz göze gelme gibi sözel olmayan birçok davranışta belirgin bozulmanın olması,

*Yaşıtlarıyla gelişimsel düzeyine uygun ilişkiler geliştirememe,

*Diğer insanlarla eğlenme, ilgilerini veya başarılarını kendiliğinden paylaşma arayışı içinde olmama (örneğin ilgilendiği nesneleri göstermeme, getirmeme veya belirtmeme),

*Toplumsal veya duygusal karşılıklar vermeme,

*Dilin gelişiminde gecikme olması veya hiç gelişmemiş olması (el, kol veya yüz hareketleri gibi diğer iletişim yollarıyla bunun yerini tutma girişimi eşlik etmemektedir),

*Konuşması yeterli olan kişilerde, başkalarıyla söyleşiyi başlatma veya sürdürmede belirgin bozukluğun olması,

*Basmakalıp veya yineleyici veya özel bir dil kullanma,

*Gelişim düzeyine uygun çeşitli, imgesel veya toplumsal taklitlere dayalı oyunları kendiliğinden oynamama,

*İlgilenme düzeyi veya üzerinde odaklanma açısından olağandışı, bir veya birden fazla basmakalıp ve sınırlı ilgi örüntüsü çerçevesinde kapanıp kalma,

*Özgül, işlevsel olmayan, alışageldiği üzere yapılan gündelik işlere veya törensel davranış biçimlerine hiç esneklik göstermeksizin sıkı sıkıya uyma,

*Basmakalıp ve yineleyici motor manniyerizmler (örneğin parmak şaklatma, el çırpma veya burma veya karmaşık tüm vücut hareketleri),

*Eşyaların parçalarıyla sürekli uğraşıp durma.

 

Otizmin erken tanısı, gelişim seyri açısından oldukça önemlidir. Erken tanıda kesin bir ölçüt olmasa da tanıyı kolaylaştıracak önemli bazı göstergeler bulunmaktadır.

*Göz temasında atipiklik, gözle izlemede eksiklik,

*İsme uygun yönelmenin olmaması,

*Taklit etmede eksiklik, Uzun süreli görsel dikkat eksikliği,

*6. aylarda daha belirginleşen normal çocuklardan farklı postur ve tonus,

*Ortamdaki bir nesneye sabitlenme ve olumlu etkileşime girememe,

*12. aydan itibaren anlamsız sesler çıkarma, el-kol-baş hareketlerinin olmaması (örneğin işaret etme, bay bay yapma),

*16. ayda tek sözcüklerin olmaması,

*24. ayda kendiliğinden iki sözcüklü tümcelerin olmaması,

*Anne-babanın oyun ve etkileşim çabalarına tepki vermeme,

*Yüz ifadesinin olmaması (sanki duygusuzmuş izlenimi uyandırma),

*Uyaranlara karşı tuhaf tepki (hafif gürültüye abartılı tepki),

*Annesine gerek duymuyormuş izlenimi, bakım verenler tarafından anlaşılmaz ve rahatlatılamaz huzursuzluk, yiyecekleri katı yeme sorunları.

 

Otizmi erken dönemde fark etmede izleme/tarama çalışmalarının son derece önemli bir rolü bulunmaktadır. Şüpheli durumlarda uzmanlarca gerekli tarama çalışmalarının yapılması, çocuğun klinik açıdan değerlendirilmesi ve gerekli durumlarda en kısa zamanda gelişim destek planlamasının yapılması gerekmekdir.

 

(www.terapiadanismanlik.com)