Gülten Ünal

Şizofreni hem tanıyı almış kişiler için hem de bu kişilerin aileleri için yaşamlarını oldukça etkileyen ruhsal bozukluklardan bir tanesidir. Şizofreni tanısının oldukça geniş bir kapsamı olması bakımından bu tanıyı almış olan kişiler birbirlerinden çok farklı belirtiler ve özellikler gösterebilirler. Genellikle genç yaşlarda başlayan şizofreni genel olarak 15 - 40 yaşları arasında görülmekle birlikte, 18 - 25 yaşları arasında bir yığılma vardır. 18 yaşından önce başlayan şizofreni tablolarına “erken başlangıçlı şizofreni” adı verilmektedir. Başlangıcı çeşitli şekillerde seyreden şizofreninin sinsi ve yavaş başladığı gibi, akut olarak başladığı durumlar da görülebilmektedir. Bazıları aşırı mistik konulara eğilim duyarken, bazıları metafizik ya da obsesyonel, somatik şikayetler yahut depresif durumlar tarzında başlayabilmektedir. Çoğunlukla şizofreni başlangıcının farklılığından dolayı tanı için belli bir süreye ihtiyaç duyulabilmektedir. Sinsi ve yavaş başlangıçlı durumlarda, önceleri yakınları tarafından anlaşılmayabilmekte ve zamanla hastalık yerleşebilmektedir.

Şizofreninin erken dönem belirtileri

*Duygusal durumlarda dalgalanmalar olması

*İçsel güç (enerji) düzeyinin belirgin artması ya da belirgin azalması

*Yapılacak işlere karşı ilgi yitimi

*Görünüşüne ya da giysilerine önem vermeme

*Geleceğe ilişkin bir umudun kalmaması

*Düşüncelere odaklamakta güçlük çekme

*Düşüncelerinin sanki yarışıyor gibi gelmesi*Ne olup bittiği konusunda şaşkınlığa düşme / Çıldırmaktan korkma

*Uyum gösteremediği duygusuna kapılma / Ailesinden ya da arkadaşlarından uzaklaşma /Kendini yalnız hissetme

*Söylediklerini başkalarının anlamadığı duygusuna kapılma

*Bir türlü kurtulamadığı düşüncelerinden rahatsızlık duyma

*Kendini ergin ve sinirli hissetme / ufak şeyler için öfkelenme

*Sakin bir şekilde yerinde oturamama, gezinip durma gereksinimi

*Uyku sorunları yaşama / Her zamankinden daha az yemek yeme

*Başkalarının duymadığı sesleri duyma ya da görmediği görüntüleri görme

*İnsanların kendisine baktığını ya da kendisini konuştuğunu düşünme.

Şizofreninin sık görülen belirtileri hezeyanlar, hallüsinasyonlar ve duygusal dışavurumda azalmalardır. Hezeyanlar, diğer adıyla sanrılar ya da delüzyonlar; başkalarının fikrine bakmadan sürdürülen, aksinin geçerli olduğuna dair açık ve tartışmasız kanıtlar getirilmesine rağmen değiştirilmeyen, dış gerçeklikle ilgili olarak doğru olmayan anlamlar çıkartmaya dayalı yanlış düşünceler ve inançlardır. Kişinin, bağlı olduğu kültürün diğer üyelerince genelde kabul gören bir inanç değildir (örneğin, uzaylıların beyine çip takması vb.).

Halüsinasyonlar ise gerçekte var olmayan ama duyusal olarak algılanan durumlardır. En sık karşılaşılan halüsinasyonlar işitseldir. Şizofrenide duyulan sesler genellikle kişilere bir şey yapmalarını söylerler ya da kişi hakkında yorumlar yapabilirler; ama gerçekte öyle bir ses yoktur.

İşitsel hallüsinasyonların haricinde zaman zaman görsel halüsinasyonlar veya tat ya da koku halüsinasyonları da görülebilmektedir. Şizofreninin bir diğer önemli semptomlarından biri, duygulanımda gözlenebilen değişikliklerdir. Duygulanımda azalma görülebilir yani duygulanımın dışavurumunun ya çok az belirtisi vardır ya da hiç belirti görülmeyebilir. Ses tonu tek düze, yüz hareketsizdir. Uygunsuz duygulanım da sıklıkla görülebilmektedir yani duygulanımın dışa vurumu ile düşüncelerin veya konuşmaların içeriği arasında uyumsuzluk vardır. (üzücü bir konu konuşurken gülümseme vb.)

 

Şizofreni tedavisi bir süreç tedavisidir ve psikiyatrik tedavinin başı çektiği bu sürecin psikiyatri hekimleri, klinik psikologlar ve hasta yakınları tarafından işbirliği içerisinde iyi yönetilmesi gerekmektedir.

 

(www.terapiadanismanlik.com)