Av. Ezgi EFENDİOĞLU

HUKUK KÖŞESİ / Av. Ezgi EFENDİOĞLU ÇİÇEK / [email protected]

Yaşadığımız çevrede, sokaklarda, caddelerde, elektrik direklerinde, reklam panolarında hatta kimi zaman ev, apartman çatılarında sıklıkla gördüğümüz baz istasyonlarının sağlığa zararları konusunda net olarak bir açıklama yapıl(a)mamış olsa da, uzun vadede baz istasyonlarının insana ve çevreye verdiği zararların açık olduğu tartışmasızdır.

Günümüz teknolojisi göz önünde bulundurulduğunda, cep telefonları ile görüşme yapılmasını sağlayan baz istasyonlarının kurulmasının kaçınılmaz olduğu da bir gerçektir. Günlük bir ihtiyaç haline dönüşen iletişim hakkı, aynı zamanda Anayasa ile güvence altına alınmış haklardandır. Bu sebeple hiçbir birey, iletişim ve haberleşme hakkından mahrum bırakılamayacaktır. Anayasal bir hak olan iletişim hakkının yanısıra bir başka anayasal hak ise sağlıklı bir çevrede yaşam hakkıdır. Toplumda var olan her birey, sağlıklı bir çevrede yaşama hakkını haizdir. Böyle bir durumda, her ikisi de Anayasal haklardan olan “iletişim hakkı” ile “sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı” arasında tabiri caiz ise nasıl bir seçim yapılacaktır?

En temel hakların bu şekilde çatışma halinde olması durumunda çevre hukukunun ilkelerinden biri olan “ihtiyat ilkesi” uyarınca hareket edilmesi gerekmektedir. İhtiyat ilkesi, bilimsel belirsizliğin olduğu durumlarda çevrenin ve insan sağlığının korunmasını amaçlamaktadır. İhtiyat ilkesinden yola çıkılarak, baz istasyonlarının henüz bilimsel olarak ortaya konamamış zararlarının önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir. Bu tedbirlerin başında baz istasyonlarının yerleşim yerlerinden uzak yerlerde kurulmasının sağlanması gelmektedir. Yerleşim yerlerinde, insanların yoğun yaşadığı bölgelerde bulunan baz istasyonlarının kaldırılması için bireylerin başvuracağı bir takım hukuki yollar mevcuttur. Bunlardan biri hukuk mahkemelerinde açılacak muarazanın men’i davası; diğeri ise idare mahkemelerinde açılacak işlemin iptali davasıdır. Bu haftaki yazımızda baz istasyonlarının kaldırılması için hukuk mahkemelerinde açılabilecek “muarazanın men’i” davasından bahsedeceğiz.

Baz istasyonu, komşunuza ait özel bir mülkte bulunuyorsa, Medeni Kanunun komşuların birbirlerine karşı olan sorumluluklarını düzenleyen hükümleri uyarınca baz istasyonunun kaldırılması için muarazanın men’i davası açılabilir. Bu davada mahkeme, dava konusu baz istasyonunun güvenlik sertifikasına sahip olup olmadığı ve bu baz istasyonunun yol açtığı somut bir zararın var olup olmadığını tespit edecektir. Bu tespit yapılırken, yukarıda değindiğimiz ihtiyat ilkesi uyarınca bir değerlendirme yapılmalıdır. Zira, baz istasyonlarının yerleşim yerlerinden uzak alanlara kurulmasında faaliyetleri açısında bir sakınca bulunmamaktadır. Muarazanın men’ i davasında davalı, ilgili gsm operatörü ve aynı zamanda ilgili gsm operatörüne ait baz istasyonunun kendi özel mülkünde kurulmasına izin veren kişi olacaktır.

20.02.2013 tarihli Yargıtay Hukuk Genel Kurul kararında da “baz istasyonunun sağladığı iletişim hizmetinin davacılara ait konutların bulunduğu yere bu kadar yakın mesafede verilmesinde zorunluluk bulunmadığı gibi, davacılara ve çevreye zarar verme ihtimali olmayan daha müsait bir alanda verilmesinin de olanak dahilinde olduğu” görüşü benimsenmiştir.

Özellikle okullara, hastanelere ve evlere yakın mesafede bulunan baz istasyonlarının buralarda yaşayan, zamanın büyük bölümünü buralarda geçiren bireyler üzerinde olumsuz psikolojik etkilerinin olduğu gözlemlenmektedir. Bu olumsuz etkiler, bireyler üzerinde henüz somut bir zarar oluşturmamış olsa bile, ileride bu zararın doğup doğmayacağı belirsizdir. Bu nedenle, böyle bir zararın var olma ihtimali göz önüne alınıp, Anayasal teminat altına alınan yaşam hakkının, yine anayasal güvence altına alınan iletişim hakkından üstün tutulması gerekmektedir.