Av. Ezgi EFENDİOĞLU

HUKUK KÖŞESİ / Av. Ezgi EFENDİOĞLU ÇİÇEK / [email protected]

Soybağı kavramı en geniş anlamıyla kan bağını ifade eder. Soybağının reddi davaları ise çocuk ile baba arasındaki ilişkinin sona ermesini amaçlar. Hukukumuzda annenin çocuğu dünyaya getirdiği anda soybağı kurulmuş olur. Ancak baba için soybağı ana ile evlilik, tanıma ve hakim hükmüyle kurulabilir.

Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üç yüz gün içinde doğan çocuğun babası koca sayılmaktadır. Bu durum, babalık karinesini ifade eder. Şayet koca çocuğun gerçek babası olmasa bile kanunen babası sayılacaktır. Bu durum, gerek çocuk gerekse baba tarafından her zaman mağduriyete yol açabilecektir. Soybağının reddi davaları da doğmuş veya doğacak olan bu mağduriyetin giderilmesine hizmet ederek, babalık karinesini ortadan kaldırır.

Baba ile çocuk arasındaki bağın sona ermesi için açılan bu davada, davacı baba olabileceği gibi çocuk da olabilir. Babanın açtığı davada davalılar anne ve çocuk olacaktır. Anne ve çocuk arasında zorunlu dava arkadaşlığı bulunduğundan, babanın açtığı davada mutlaka anne ve çocuğa husumet yöneltilmelidir. Aynı şekilde çocuğun davacı olduğu soybağının reddi davasında davalılar anne ve koca olacaktır.

Taraflar, soybağı ilişkisini sona erdirmek istiyorsa, kanunda belirtilen süre içerisinde soybağının reddi davasını açmalıdır. 4721 sayılı Medeni Kanunun 289. maddesi uyarınca “dava, kocanın doğumu ve baba olmadığını veya ananın gebe kaldığı sırada başka bir erkek ile cinsel ilişkide bulunduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl içinde açmak zorundadır”.

Kanunda belirtilen 1 yıllık süre hak düşürücü süredir. Hakim, 1 yıllık sürenin geçip geçmediğini kendiliğinden dikkate almak zorunda olup, sürenin geçirildiğinin tespiti halinde davayı usulden reddeder. Çocuk ise soybağının reddi davasını ergin olduğu tarihten başlayarak en geç 1 yıl içinde açmalıdır.

Çocuk için de 1 yıllık dava açma süresi hak düşürücü süredir.

Hakim, dava şartlarını inceledikten sonra bir eksiklik bulunmaması halinde davanın esasına geçecektir. Soybağının reddi davalarında yargılama süreci mahkemenin çocuk ile baba arasındaki bağın araştırılması ile başlayacaktır. Hakim bu araştırmayı yaparken taraflar ve üçüncü kişiler, soybağının belirlenmesinde zorunlu olan ve sağlıkları yönünden tehlike yaratmayan araştırma ve incelemelere izin vermekle yükümlüdür. Aksi halde hakim, durum ve koşullara göre bundan beklenen sonucu rıza göstermeyen tarafların aleyhine olacak şekilde doğmuş sayılır.

Soybağının reddi davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise genel yetki kuralından farklı olarak, taraflardan birinin yerleşim yeri mahkemesi olabileceği gibi çocuğun doğduğu yerde bulunan Aile Mahkemesi de olabilir. Yetkili mahkemeyi davacı dava açtığı sırada belirleyebilecektir.