Özçelik ARAL

6 ay önce Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe’nin anıları ile ilgili bir kitabı okudum. Bu kitapta 1 Mart 1926 Milas’ta birlikte bir yemek yediklerini ve çeşitli konularda görüş alışverişinde bulunduklarını okudum.

İSMET PAŞA’NIN 1926’DA MİLAS’I ZİYARETİ

Bu konu çok ilgimi çekti. Büyüklerimden bu konuyu hiç duymamıştım. Araştırdım, hiçbir kayıt bulamadım.

Daha sonra İnönü’nün torunu CHP Ankara Milletvekili Gülsün Toker Bilgehan’a ulaştım. Bana bu bilgi için İnönü Vakfı’na başvurmam söylendi. Vakfa başvurduğumda bu konu hakkında hiçbir bilgi alamadım. Sadece bana Mart 1926 Başbakan İsmet Paşa’nın Ertuğrul yatıyla Bodrum’a geldiğini ve karşılanması ile ilgili aşağıdaki fotoğrafı gönderdiler.

Buradan anladığımıza göre Başvekil önce deniz yoluyla Bodrum’a gelmiş ve daha sonra Milas’a intikal etmiştir.

Halil Menteşe 26 Mart 1926, Milas’ta Başvekil ile birlikte bir yemek yediklerini anılarında anlatmaktadır.

Halil Bey’in anlatımlarına göre; bu yemek Milas Türk Ocağı binasında olmuştur.

Türk Ocağı binası şu anda Hisarbaşı Mahallesi’nin, Türk Ocağı Caddesi’nin doğusunda, Kızılay Caddesi’nin arasında kalan, her iki caddeye de kapısı olan binadır. Daha sonları çok çeşitli amaçlarla kullanılmış ve 1959-61 yılları arasında belediye binası olarak da kullanılmıştır. Şu anda, belediye şirketinin kullandığı binadır.

1926 yıllarının koşullarını düşünürsek, Milas’ta Başvekil’e yemek verilecek tek yerdir.

Halil Menteşe anılarında Osmanlı döneminde Şura-yı Devlet Reisi (Danıştay) olduğu o zaman kabinede bulunduğunu ve medeni kanunla ilgili Kanun Layihanesi (önerisini) Osmanlı Meclisi’ne getirdiğini fakat tutucu (muhafazakar) mebusanların direnmesi ile gerçekleştiremediğini, Başvekil İsmet Paşa’ya anlatmıştır. Kendisini bu konudaki başarılı çalışmaları nedeniyle kutlamış, anılarında “Beyefendi sizi candan tebrike geldim. Bu koskocaman işi sessiz sedasız nasıl başardınız?” demiştir.

Bu konuyu biraz daha araştırdığımda “MİLAS YAHUDİLERİ” isimli bir kitapda, bu toplantı ve yemekte Yahudi cemaatinin de temsilcilerinin bulunduğunu okudum.

İsmet Paşa’nın Milas’ı ilk ziyareti ile öğrenebildiğim bilgiler bu kadardır.

Genç araştırmacılar bu konuyu başbakanlık arşivlerinden araştırarak, daha fazla bilgiyi Milaslı’lara duyurabilirler.

İsmet Paşa’nın o akşam nerede gecelediği ve ertesi gün hangi yoldan Milas’tan ayrıldığını bilmiyoruz. Büyük bir olasılıkla 27 Mart 1926 yılında Milas’tan Çine’ye oradan da Aydın’a geçmiştir.

devam edecek