Özçelik ARAL

Aşağıdaki anlatacağım konularda Milas’ta hiç araştırma yapılmamıştır. Bu konuları kendimce uzun bir süre araştırdım.

İLK BELEDİYE BİNASI

Milas Belediyesi’nin 1869 ya da 1870 yıllarında kurulduğunu biliyoruz. İlk belediye başkanının kim olduğunu bilmiyoruz. Bilinen ilk belediye binasının Milas Arasta’daki Türk Ocağı Caddesi’nde olduğudur. Bu bina Arasta’daki binalar arasında, sokak üzerinde kemerli bir eklentisi olan tek binadır. Binanın şu anda iki cephede kapısının bulunmasına rağmen, Kızılay Caddesi’ndeki kapı sonradan yeni bir dükkan kazanmak için açılmıştır. Bina iki katlı olup, zemin ve üst katlar birbirinden ayrıdır. Alt katın girişi ve üst katın girişi ayrıdır. Üst katta üç oda, alt katta ise iki oda vardır.

Bina uzun yıllar, çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. 1959-1961 yılları arasında yeni belediye binası yapılırken, belediye su ve elektrik işletmesi saymanlığı bu binada hizmet vermiştir. Daha sonra işletmenin yeni binaya taşınması ile boşalmıştır. Sonraları ticari olarak kiraya verilmiş, 1970 yıllarının sonuna doğru Milas Türk Musikisi Derneği’ne tahsis edilmiş, elden geçirilmiş ve halen bu amaçla kullanılmaktadır.

İKİNCİ BELEDİYE BİNASI

Bu bina şimdiki belediye binasının olduğu yerde bulunan binadır. Bu yapını fotoğrafını geçen ay yayınladığım Milas Askerlik Şubesi’nin eski halini gösteren fotoğrafta işaretlemiştim. Bina Belen Cami yönünde tek katlı, fakat askerlik şubesinin karşısındaki Uncular Caddesi’nde iki katlıdır. Girişi ise Uncular Caddesi tarafındadır. 1959 yılına kadar belediye binası olarak kullanılmıştır. Yapının Osmanlı döneminde mi yoksa Cumhuriyet’in ilk yıllarında mı yapıldığı bilinmemektedir. Bina 1959 yılında yıkılarak yerine şu anki belediye binası yapılmıştır.

ÜÇÜNCÜ BELEDİYE BİNASI

Hisarbaşı Mahallesi, Kızılay ve Türk Ocağı Caddeleri arasında kalan, şu anda belediye şirketleri merkezi olarak kullanılan binadır. Binanın Osmanlı Dönemi’nde yapıldığı bilinmektedir. Bina 1,5 katlıdır. Alt katta bir salon, üst katta iki odası ve terası vardır. Bu bina Türk Ocağı binası olarak bilinmektedir.

1959-61 yılları arasında yeni belediye binası yapılırken, belediye ana binası olarak kullanılmıştır. Su elektrik işleri saymanlığı ise eski belediye binasında çalışmalarını sürdürmüştür.

DÖRDÜNCÜ BELEDİYE BİNASI

Bu bina eski belediye binasının yıkılması ile yaptırılan 1961 yılında hizmete giren şimdiki binadır.

Bina o günün koşullarında çok işlevli olarak tasarlanmış ve içinde meclis salonunun, başkanlık ve özel kalem odası vardı. Fakat hiçbir zaman bu şekilde kullanılamadı. 1961 yılında, kaymakam, belediye başkanlığına da vekalet etmekte idi. Bu nedenle yeni bina hizmete girerken şimdiki vergi dairesi binası olan hükümet konağındaki kaymakamlık makamı ve belli daireleri bu binaya taşıdı. Kaymakamlığın buradaki çalışmaları 1978 yılında yeni hükümet konağının yapılmasına kadar devam etti. Belediye ancak o tarihten sonra binasına sahip olabildi.

ESKİ BELEDİYE MEZBAHASI

1938 yılında yayınlanan, Muğla’da Cumhuriyet’in 15.yılı isimli kitapta, bu dönemde Muğla’da iki modern mezbahanenin yapıldığı belirtilmektedir. Bu mezbahanenin biri Muğla’da, diğeri Milas’tadır. O yıllara göre çok moderndir. Mezbaha Şevket Gökbal Bey’in belediye reisliği döneminde yapılmış olup, 2000’de yeni mezbaha yapılıncaya kadar yaklaşık 70 yıl Milas’ın gereksinmesini sağlamıştır.

GAZHANE

Eski yıllarda Milas’ta çok sayıda motorlu araç olmadığından kamyonla getirilen akaryakıtlar, mezbahanenin bahçesindeki etrafı boş, duvarla çevrili gazhanende depolanır, buradan satış yerlerine tenekeler halinde götürülürdü. Gazhanenin üstü açıktı. Milas’ta akaryakıt istasyonlarının kurulduğu 1950 yıllarına kadar kullanıldı. Daha sonra çok uzun yıllar boş kaldı. Şu anda üstü örtülerek, Muğla Büyükşehir Belediyesi İftaiye Garajı olarak kullanılmaktadır.

ESKİ ELEKTRİK SANTRALLERİ (FABRİKASI)

Milas’a ilk elektrik 1929 yılında özel sektörün kurduğu jeneratörlerle sağlanmıştır. İlk elektrik fabrikası, şu anda Telekom’un telefon santralleri olarak kullandığı Hisarbaşı Mahallesi’ndedir. Bu santral 1939’da belediye tarafından satın alınmış, 1955’e kadar işlevini sürdürmüştür.

1977’den sonra, PTT’den gelen öneriyle santralin yeri Erdal Çerçi’nin belediye başkanlığı döneminde 800 bin TL’ye PTT’ye satılmıştır.

Milas’ın eski elektrik fabrikasının Milas’ın gereksinimine yetmemesi üzerine Hacıapti Mahallesi, Kışla Caddesi’ndeki eski mezarlık alanına 1955 yılında yeni elektrik fabrikası yapılmıştır. Bu fabrika, 1970 yılında Milas elektrik sistemi ulusal şebekeye bağlanıncaya kadar işlevini sürdürmüştür. Bu arada mevcut iki jeneratörden birisi satılmış, diğeri muhafaza edilmiştir. 1980 yıllarda elektrik sisteminin TEK’e devrine kadar bir jeneratör burada bulunmuştur.  Bundan maksat ulusal elektrik şebekesinde kesilme olduğunda sarı çay kenarındaki su kuyuları ile soğuk hava deposunun elektrik gereksinimin karşılanması idi. Elektrik fabrikası eski makinistlerinden belediyede o zaman memur olan Selahattin Alptekin gereksinme olduğunda jeneratörü çalıştırdı. Daha sonra TEK burayı kapattı. Bugün eski iki elektrik fabrikasından da bir iz kalmamıştır.

ESKİ EVLENİRME SALONU

1957 yılında Muğla’da büyük bir deprem oldu. Bu depremden Milas büyük ölçü de etkilenmese bile, Yatağan’ın yakınındaki Eskihisar Köyü’nde büyük hasar oluştu. O devrin Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes Milas’a geldiler. O zaman deprem fonundan gönderilen ödenekle Milas eski evlendirme salonu inşa edildi.

1959 yılında Adanan Akarca’nın belediye başkanlığı döneminde hizmete giren bina, o yılların koşullarına göre çok moderndi. İçinde mutfağı fuayesi ve alt katında ikinci bir salonu vardı.

2002 yılına kadar hizmete devam eden salon, aynı yıl yıkılarak park alanına eklendi.

Daha sonra inşaatına 1998 yılında başlanan yeni evlendirme salonu, 2000 yılında bitirilerek hizmete girdi.