A.Coşkun Efendioğlu

HİLMİ URAN

Meşrutiyet, Tek Parti,  Çok Parti Hatıralarım

(1908-1950)

 

 

SUNUŞ

Değerli okurlarımız. Bugünden itibaren, her Çarşamba günü, içinde “Milas” geçen kitapların, kısa tanıtımlarına yer vereceğiz. Yoğun okumaları sırasında, böylesi bir bibliyografyaya olan ihtiyacı hisseden okurumuz Vedia Maral, böyle bir öneriyle geldiğinde, çok sevindik. “Körün aradığı bir göz, Allah vermiş iki göz” özdeyişi, duygumuzu çok iyi anlatıyor.

Hep, yaptığımız esas iş habercilik yanında kalıcı, geliştirici, yararlı bilgileri okurlarımıza ulaştırma, paylaşma çabası içinde olduk.

Çok önemli engeller olmadığı sürece, Vedia Maral arkadaşımızın bu çalışmalarını, bundan böyle her çarşamba günü, bu köşede sizlerle buluşturmayı planlıyoruz.  Umarım, faydalı olur.

Böylece bir, ‘içinde Milas geçen’ kitapların bibliyografyası da oluşur, umarım.

İlk kitap, Hilmi URAN’ın “Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950) kitabı.

Vedia Maral’ın emekleri için teşekkür ediyoruz.

 

A.Coşkun EFENDİOĞLU

 

BAŞLARKEN..

Halim Şafak Şanlıdağ’ın ‘Edebiyatta Milas’ (Genişletilmiş 2.basım) kitabı, Türkçe yazılan şiir ve düz yazılardan derlenen ‘Milas Antolojisi’ diyebileceğimiz özgün çalışması, yayınlanacak yazılarımızın esin kaynağıdır. Yazılarımızda kitapların dışı (kapak), içi, içerikleri, yazar ile ilgili düşüncelerimiz de yer bulacaktır.

Halim Şafak arkadaşımızın kitabında yer almayan edebiyat dışı ve çeviri eserlerin içerisinde Milas isminin geçmesi, kitapları ele almamıza vesile olacak. Böylece yazanlara vefa borcumuzu küçük miktarda olsa da, belki ödemiş olacağız.

Vedia MARAL

 

MİLAS DENİZSİZ LİMAN

Hilmi Uran, ‘Meşrutiyet, tek parti, çok parti hatıralarım (1908-1950) kitabına, 1905’te girdiği Mülkiye Mektebi’nden – Siyasal Bilgiler- 1908’de mezun olmasının ardından çeşitli devlet görevlerinde bulunması ile başlar.

İstanbul Mebuslar Meclisi’nde Muğla mebusudur –milletvekili-. 29 Mart 1920 tarihinde İtilaf kuvvetleri tarafından İstanbul işgal edilir. 31 Mart 1920’de Mebuslar Meclisi son toplantısını yapar. Osmanlı Mebuslar Meclisi’nde Hilmi Uran’ın görevi biter. Mebuslar düzeyinde meclis İstanbul’da bir daha toplanmaz.

Muğla ve civarı İtalyanların işgali altındadır. Mebusluğu son bulan Hilmi Bey, kızı ve karısını alarak baba, anne ve kardeşlerinin yaşadığı Milas’a gelir. (Hilmi Uran, yakın ilçe Bodrum doğumludur). Ticaret hayatına atılır. Kısa ticaret hayatının arkasından Milas’tan ayrılır. Hilmi Uran için Milas’ta yaşanan günler, ara bekleme, teneffüs günleridir. Milas’taki yaşamı ilerde ‘derin’ sularda yüzeceği dönem öncesi ‘kuluçka’ dönemidir.

Milas sonrası basilica üst düzey görevlerinin bir kısmını aktaralım: Adana Valiliği, Nafia Vekilliği (Bayındırlık Bakanlığı), BMM reis vekilliği, Adliye Vekilliği, Dahiliye Vekilliği (İçişleri Bakanlığı), CHP Parti Sekreterliği, CHP parti meclis grup başkanlığı. 1950’deki seçimlerde mebus seçilemeyince, resmi politik kariyeri bitmişir. Zaten O, tek parti döneminin politikacısıdır. Daha fazla veya daha azı olamamıştır. 42 yıllık hatıralar resmi anılar ‘mertebesine’ ulaşmış. Suya sabuna dokunulmamış. Ermeni meselesi, Şeyh Said, Dersim olayları, Mübadele vs. hiç yaşanmamışcasına yok sayılmış. Tarihçi titizliği beklediğimiz kişi değildir, Hilmi Bey. Yalnız sözünü ettiğimiz vakalara sırası geldiğinde, anlatmadıkları ile ‘film kopmuştur’. Vadesinden sonra da, utangaç da olsa tipik ittihatçıdır. Bazen abartmalara, bazen de muktedir kafayla bakışlarına, bazen de partisi iktidarda değil de muhalefetteymiş gibi yazmalarına, okumalarımızda muhatap oluyoruz.

Kitap, gene de, ilk ağızdan yaşananları anlatır olması açısından önemlidir. Dikkatli okuyucunun önemli ipuçları yakalayacağı, kıymetli sonuçlar çıkarabileceği, sayfa açısından hacimlice kitap, bol fotoğraf ve dizine sahip. Ayrıca ekler bölümünde o güne ait makale, rapor, mektuplar ilave edilmiş.

 

Kitap: Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım /1908-1950)

Yazan: Hilmi Uran

Sayfa: 614

Basım Tariha: Eylül 2017 (İlk baskı 1958)

Yayınevi: İş Bankası