Metin SALMAN...

Metin SALMAN

 

Şu son günlerde –aslında yıllardır- Türkiye gündeminde en çok başta enflasyon, faiz ve devalüasyon konuşulmaktadır.Çünkü bu konular bütün Türk Milleti’nin geleceğini ilgilendirmektedir.

Peki, nedir bunlar?Sırasıyla incelemeye çalışalım.

1)Enflasyon: Çeşitli sebeplerden –yönetimsel, ekonomik, mevsimsel, dünya ekonomisindeki çeşitli dalgalanmalar, dünyadaki siyasi olaylar ve benzerleri gibi- dolayı fiyatların sürekli ve az ya da çok önemli miktarda bir genel yükseliş biçiminde kendini belli eden durum şeklinde tanımlanabilir.

Burada en önemli husus, fiyatların hangi sebepten dolayı yükselişe geçtiğinin doğru ve gerçeklere uygun olarak belirlenip ona göre tedbirler alınabilmesidir.

Bazı dönemlerde dünyadaki ekonomik durumlar dolayısıyla piyasalarda para bolluğu yaşanır.Eğer hükümet edenler, bu durumu akıllı bir şekilde değerlendirip, bu para bolluğunda üretimi güçlendirecek yatırımlara yönelirlerse, daha sonra finansal sıkıntıya girdiklerinde, ekonomilerini krizden koruyabilirler.Ancak, ellerine geçen imkânları plansız-programsız, üretime dönük olmayan yatırımlara yaparlarsa, sonuçta sıkıntıya girmeleri kaçınılmazdır.Nitekim şimdi Türkiye’nin sıkıntısı da dünyadaki para bolluğu sırasında ülkemize giren paraların üretimi arttıracak ve katma değeri yüksek yatırımlar yerine bina, yol, köprü, tünel ve benzeri üretken olmayan yatırımlarda kullanılmış olmasından kaynaklanmaktadır.

AKP hükümetleri iktidar oldukları Kasım 2002 tarihinden bu tarafa üretimi arttıracak hiçbir yatırım yapmadıkları gibi, iç piyasada fiyatı artan bütün malları ithal yoluna giderek dış ticaret açığının daralan dünya ekonomik şartlarında artık çekilemez hale gelmesine sebep olmuştur.

Bir pazarda üretim yetersiz, o mallara talep fazla ise haliyle o malın fiyatı yükselecektir.Dolayısıyla enflasyon olacaktır.Her ithal ettiğiniz ürün dolayısıyla siz, yabancı ülkelerin üreticilerine destek oluyorsunuz demektir.Oysa o desteği kendi üreticinize verseniz olmaz mı?AKP hükümetleri uyguladıkları –ya bilerek uygulamadıkları- ekonomi politikaları ile bu ülkede tarımı, hayvancılığı, hatta birçok sanayi sektörünü yok olma durumuna getirmişlerdir. Geçenlerde Merkez Bankası Başkanı, enflasyona sebep olarak üretici fiyatları ile tüketici fiyatları arasındaki uçurumdan bahsedip, bunu önleyebilmek için üretici ile tüketici arasındaki ara kademelerin kaldırılması gerektiğini söylüyordu. Oysaki bu ülkede AKP’nin iktidara geldikten sonra pasifize ettiği ve işlevsiz hale getirdiği kooperatif birlikleri vardı. Onlar kendi konularında üreticiyi korudukları gibi tüketiciyi de koruyorlardı.Şimdi bu sözün Amerika’yı yeniden keşfetmekten başka anlamı var mıdır?

2)Faiz: Faizin birçok tarifi bulunmakta ise de, faizi kısaca; parasını başkasına ödünç verenin, bu parayı kullanandan anapara dışında aldığı veya alacağı miktar olarak tarif edebiliriz. Buna, birinin parasının başkası tarafından kullanılmasının ücreti de denilebilir.

Faiz ile enflasyon arasında Katolik nikâhı vardır. Birbirlerinden ayrılamazlar. Enflasyon artışı faizi, faizin yükselmesi enflasyonu tetikler. Yani yumurta mı tavuktan, tavuk mu yumurtadan çıkar hesabı…

Bir kimsenin veya kuruluşun herhangi bir şeye ne kadar acil ihtiyacı varsa, onun için ödeyeceği tutar da o kadar yüksek olur. Faizlerin yükselmesi imalat maliyetlerini artıracağından piyasadaki talep artışını kısıtlar.Çünkü enflasyondan arındırılmış gerçek faiz, tüketimin maliyetini arttırır.Ancak yüksek enflasyonda milli paradan kaçılacağı için bu defa dövize ve altına olan talep artar. Dolayısıyla kur artışı devam eder. Üretimi, daha çok ithal mallara bağımlı olan ülkemizde bu durum, maliyet artışına sebep olur ve sonuçta bu artış enflasyona yansır.

Faiz, gerçek veya tüzel kişilerin varlıklarını enflasyon aşındırmasından koruyabilmek için başvurulan bir korunma kalkanıdır.Faizlerin yükselmesi ekonomiyi bütünüyle etkiler, üretim maliyetlerini arttırır.Kullanılan kredileri de olumsuz etkiler.Bütün bu olumsuzluklar da enflasyona olumsuz olarak yansır.

Her ne kadar ‘Faiz haramdır’ sözünün arkasına saklanıp, ‘Faizsiz bankacılık’ diye bir uygulama yapılıyor gözükse de, o bankaların kâr ortaklığı şeklinde verdikleri ‘Parayı kullanma ücreti’ de diğer bankaların verdiği faiz oranları ile neredeyse birebir örtüşmektedir. Bu da göstermektedir ki, ‘Faizsiz bankacılık’ kandırmacadan başka bir şey değildir.

3)Devalüasyon: Milli paranın yabancı paralar karşısındaki değişim oranının bazen isteyerek, bazen de hükümetlerin iradesi dışında değerinin düşmesi veya düşürülmesi işlemi…

Son zamanlarda Türk Lirası’nın yabancı paralar karşısındaki değişim değeri, beklenenin çok üstünde düşmüştür.Bunun birçok sebebi sayılabilir.

Hani padişahın geldiğinde kendisini niye top atışı ile selamlamadığını sorduğu gemi kaptanının; ‘Padişahım bunun için kırk sebep var’ dediğinde, padişahın; ‘Şunları bir say’ dediğin de ise kaptanın; ‘Padişahım barut yoktu’ cevabı üzerine gerisini sormaktan vazgeçmesi gibi, son zamanlardaki dövizdeki dalgalanmaların sebebi olarak en başta cari açık söylendikten sonra gerisini saymaya gerek kalmıyor.

Son zamanlarda Türk Lirası üzerinde bir oyun oynandığı açıktır.Ancak, bunun sebebi iktidar sahiplerinin iç kamuoyunu uyutmak için söyledikleri gibi sadece dış güçler değildir. Türkiye olarak 100 dolarlık ihracat yapabilmek için 70 dolar civarında ithalat durumunda olan bir ülke için ithalatından dolayı her yıl 50-60 milyar dolar açık veren bir ülke için, dış borcu 450 milyar doları geçmiş -2002 yılında 130 milyar mertebesinde- bir ülke için ve bu yıl içinde ödenmesi gereken dış borcu 230 milyar dolar civarında olan bir ülke için döviz fiyatlarındaki kuruşluk artış, bütün kurumları çok büyük sıkıntıya sokar, sokmaktadır da…

Gerçek kişi ve kurumlar bu gibi durumlarda enflasyona sebep olan kur artışından meydana gelecek erozyondan korunabilmek için TL’den kaçarak dövize ve altına yönelir.Bu da döviz ve altına olan talebi arttıracağından haliyle döviz ve altın fiyatları yükselir.Bu durumun enflasyonu yükselteceği kaçınılmazdır.Devalüasyon ithal mallarının fiyatlarını arttırır.İnsanların gelirleri azalır, dolayısıyla alım güçleri düşer, piyasa daralır. Ancak Türkiye samanı bile ithal eden bir ülke olduğu için Türk parasının değer kaybetmesi ve döviz fiyatının yükselmesi güya yerli üretilen sütten yumurtaya, domatesten zeytine kadar her şeyin fiyatına yansır.

Bu durum genel fiyatların yukarı doğru hareketi sonucunu doğurur ve enflasyon artar. Enflasyon artınca faizler de onu takip eder. Al sana içinden çıkılmaz bir ekonomik sorun! Bunun çözümü sadece ekonomik kurallarla olamaz.Piyasaların ve iktisadi ajanların hükümete ve Merkez Bankası’na duydukları güven ve ekonomik istikrar sorunu, meselenin temel kaynağıdır.

Enflasyon, faiz ve devalüasyon sorununu çözebilmek için öncelikle meseleye doğru teşhis koyup, çözüm için bütün politika araçlarının birlikte ve birbiriyle koordineli olarak belli bir istikrar paketi içinde kullanılması ve bu krizden çıkılmasını sağlayacak bir istikrar programı hazırlanması gereklidir.

Sermaye ve piyasalar için kaybedilen güveni yeniden oluşturmak gerekmekte olup, bunun için öncelikle bütün kararların ‘TEK ADAM’ tarafından alındığı bir yönetim sisteminden, kuvvetler ayrılığının bütün kurumları ile tam olarak işlediği demokratik sisteme geçilmesi gerekir.

Ancak 24 Haziran seçimlerinden sonra -2002 Kasım’ından bu tarafa da uygulama farklı değildi- resmen uygulamaya geçilen PADİŞAHLIK rejimi ile hukukun üstünlüğü, demokrasinin bütün kuralları ile uygulanması, kuvvetler ayrılığı, parlamenter rejim uygulamalarının yapılabilmesi mümkün olamıyacağından çaresiz bize daha büyük ekonomik hasarlar verecek bu durumdan kurtulamayacağız.

Oysaki birileri, birileriyle beraber 24 Haziran seçimlerinde kendilerinin seçilmesi halinde faiz, enflasyon, devalüasyon gibi konuların Türkiye’nin gündemine gelemeyeceğini, onları şıp diye halledeceğini söylüyorlardı. Bir de hani 100 günlük eylem planı diye bir şey yapmışlardı? 24 Haziran’dan bu tarafa 90 gün geçti! Ne oldu?

Demek ki DEVLET YÖNETMEK, bakkal dükkanı yönetmek değilmiş! Öyle ‘Ey faiz, ey enflasyon, ey devalüasyon’ diye nara atarak işleri düzeltemiyormuşuz!

Meseleyi ciddiye almayıp, şişirme haberlerle milleti uyutmaya devam ederlerse bu günler daha iyi günlerimiz…

Bu beyefendiler, yüksek tahsil yaparken (!) hocaları kendilerine ENFLASYON, FAİZ, DEVALÜASYON konusunda nasıl bir açıklama getirdi bilemiyorum. Anladığım kadarıyla beyefendinin özellikle bu konulara karşı büyük ALERJİSİ olduğu açık… Bu konular açılınca sinirleri sıçrıyor. Bu gidişle yakında…