Prof. Dr. Kemal Kocabaş

            Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği (YKKED) bu yıl 20. yaşını kutluyor. YKKED, bundan 20 yirmi yıl önce İzmir Hasan Sağlam Öğretmenevi’nde gerçekleştirilen bir dizi imece buluşması sonrası Köy Enstitülü büyüklerimizin desteği ve  Köy Enstitülülerin çocuklarının, düşünsel akrabalarının dayanışmasıyla  kuruldu.  YKKED, 2021 yılında ülke çapında dağılan  23 şubesi, düzenlediği sempozyumlar, çalıştaylar, paneller,  temsilcilikleri, yayınları ve yayın organı Yeniden İmece dergisi, Aydınlanma Onur Ödülleri, Mustafa Necati Öğretmenlik Onur Ödülleriyle  ülke gündeminde yerini almış, enstitü gerçekliğini topluma sunmuş  saygın bir demokratik kitle örgütü işlevini onurla sürdürmektedir.

            Yirmi yıldır arkadaşlarımla beraber büyük bir özveriyle  yer aldığım bu onurlu imecenin yolculuğunu tarihe not düşmek adına bazı değerlendirmeleri yapmayı  görev sayıyorum. 2001 yılında kurulan YKKED, 2003 yılında önce önemli bir  hamleye imza atarak şubeleşme çalışmalarını başlatmış, sonra da bugün  65. Sayıya ulaşan  ülkenin en saygın eğitim-kültür  dergisi olan “Yeniden İmece” yi çıkarmaya başlamıştır.  Derneğin  kuruluş sürecinde Ortaklar Köy Enstitüsü çıkışlı ilköğretim müfettişi Sayın Halil Vural’ın, Balıkesir şubemizin kuruluşunda Savaştepe Köy Enstitüsü çıkışlı ilköğretim müfettişi Yusuf Ziya Özdemir’in, Aydın şubemizin kuruluşunda Aksu Köy Enstitüsü çıkışlı ilköğretim müfettişi Yusuf Büyükçoban, Isparta şubemizin kuruluşunda Gönen Köy Enstitüsü çıkışlı Tali Özdemir  ve pek çok enstitülü  öğretmenimizin  büyük emekleri vardır. Köy Enstitülerindeki işlevsel demokratik eğitim süreçlerinden geçen TÖS ve TÖB-DER örgütlenmesinde onurla  yer alan enstitülü büyüklerimizin varlığı kuruluş sürecinde kuşaklar arası dayanışma ve bir enstitü  kültürünün aktarılması anlamında çok değerli olmuştur.

            YKKED, 20 yıl boyunca “kamusal eğitimi, eğitim hakkını, nitelikli eğitimi, laik, demokratik, bilimsel eğitimi” savunarak  enstitü gerçekliğini topluma sunmak adına önemli çalışmalara imza atmıştır. Bugün ülkenin her köşesinde Köy Enstitüleri konuşuluyorsa bunun ardında 20 yıllık YKKED kollektif emeğinin olduğu yadsınamaz. YKKED, özgürlükçü, Cumhuriyetçi, ilerici bir imece örgütü olarak bu sürece çok değerli düşünsel katkı yapmıştır. YKKED, adeta  bir uzmanlık derneğine dönüşmüştür.  Köy Enstitüleri kültürünü, kazanımlarını içselleştirmiş,  ülkenin aydınlık geleceğini  enstitü kazanımları üzerinden arayan kadroların  buluşma noktası olmuştur. Bu kadroları bir arada tutan temel kültür hep ilerici Köy Enstitüleri sistemi  olmuştur.   Önümüzdeki süreçte şubelerimizde ve genel merkezde görev alacak tüm kadrolarda bu nitelikler öne çıkmalıdır, popülizmden ve derneğin  araçsallaştırılmasından mutlaka kaçınılmalıdır.

            YKKED, kuruluşunun ilk on yılında enstitü gerçekliğini topluma hatırlatmakla geçmiştir. 2009-2011 yıllarında birer yıl arayla  üçer  gün süren  “Mustafa Necati, İsmail Hakkı Tonguç, Hasan-Ali Yücel” sempozyumları düzenleyerek Cumhuriyet Eğitim Devriminin ışık saçan bu üç ismini  toplumsal  belleğe tekrar sunmuş ve kitaplaştırdığı sempozyum kitaplarını eğitim-kültür dağarcığımıza armağan etmiştir. YKKED, ikinci on yılda enstitülerinin güncel karşılığını arama çalışmalarını gündemine almış ve Balçova Belediyesi ile birlikte “nasıl bir eğitim reformu?” sorularının yanıtlarını arayan üç farklı sempozyuma imza atmış ve sempozyum bildirilerini yayınlamıştır. Bu dönemde Balçova Belediyesi, Eskişehir Tepebaşı Belediyesi, Lüleburgaz Belediyesi, Bursa Nilüfer Belediyesinde gerçekleştirilen enstitü deneyimlerinden esinlenen projelere destek vererek bunların Yeniden İmece dergisiyle topluma sunulması çalışmalarını sağlamıştır.  

            YKKED, yirmi yıl içinde Köy Enstitüleri yayıncılığında yeni bir çığır açmıştır.  YKKED yayınlarının etkisiyle  pek çok yayınevi  daha sonraki dönemlerde Köy Enstitüleri ilgili kitap yayınlama  sürecine girdiğinin de altını önemle çizmeliyiz. Sempozyum kitapları dışında  “Ortaklar, Kızılçullu, Savaştepe, Gönen,  Cilavuz, Çifteler, Kepirtepe, Hasanoğlan, İvriz, Aksu, Beşikdüzü, Düziçi, Akçadağ, Pamukpınar” Köy Enstitülerine dair kitaplar yayınlayarak Yücel-Tonguç emeğiyle yoksul halk çocuklarının 1940 yıllarda yarattığı değişim ve dönüşüm öykülerini toplumla buluşturmuştur. YKKED,  dilerim  ki önümüzdeki dönemlerde “Arifiye, Ladik, Dicle, Pulur, Ernis, Göl, Pazarören ” Köy Enstitülerine yönelik kitaplar hazırlayarak enstitü serisini tamamlar. YKKED ayrıca Mustafa Necati Öğretmenlik Onur Ödülü verdiği eğitimci yazarlarla ilgili çok değerli kitaplar hazırlayarak onların geleceğe taşınmasını sağlamıştır. YKKED, Dr.Engin Tonguç’un ve enstitü müdürlerinin de kitaplarını, enstitülü büyüklerimizin öz yaşam öykülerini yayınlayarak  enstitü dağarcığını önemli zenginlik katmıştır.   Son yirmi yılda YKKED-Mandolin Orkestrası, sürece damgasını vurarak Cumhuriyet Eğitim Devriminin müziklerini günümüze taşınmasına yönelik çok değerli katkılar yapmış ve çoğu şubemizde mandolin toplulukları kurulmuştur.  YKKED, yarattığı demokratik sanat iklimiyle de kendini var etmiştir. Önümüzdeki süreçlerle YKKED-halk dansları, YKKED-tiyatro çalışmalarıyla sanatsal etkinlikler çoğaltılmalıdır. YKKED Genel Merkezi aydınlanma söyleşilerinin yapıldığı etkin bir merkeze dönüşmelidir.  

            YKKED, 11 Eylül 2021 tarihinde tüm şubelerinden gelecek delegeleriyle ikinci yirmi yıla doğru yol alacak. YKKED üyeleri, özgür bireylerden oluşmuştur, iradelerini asla  ipotek koydurtmazlar ve emeğe de her daim saygılıdırlar. Bu niteliklere sahip üyelerden oluşan   YKKED, ortak kültür yaratmış  bir kadro hareketidir. Yetişmiş, nitelikli kadrolarıyla  geleceğini özgürce kurgulayacak ve tartışacaktır.  Son iki yılda yaşadığımız felaketler zinciri, derneğin yol haritasını güncelleme zorunluluğunu ortaya koyuyor. Eğitimi  “akıl ve bilim, evrensel  laik, demokratik, bilimsel eğitim, eğitim hakkı, liyakat”  penceresi dışında    yaşadığımız süreçler  nedeniyle “ekoloji, küresel iklim krizi” gibi çevresel sorunlar da çalışma ve genel kurul  gündemimize girmelidir.  Pandemi döneminin  eğitimde sağlıkta  yarattığı eşitsizliklere hep beraber tanıklık ettik.  O nedenle ülkeyi yönetenlerin tüm önlemleri alarak yüz yüze eğitimin bir an önce hayata geçmesi en büyük dileğimiz olacaktır. YKKED, önümüzdeki dönemlerde  etkin danışma kurulu çalışmaları, kurulacak gençlik ve kadın komisyonlarıyla, burs verdiğimiz öğrencilere yönelik çalışmalarla ve Cumhuriyetin 100. Yıldönümünde yönelik  “eğitim reformu” projesiyle  ülkemizin aydınlık geleceğine katkı yapacağı açıktır. Genel kurula giderken İzmir Büyükşehir Belediyesi ile birlikte kurmaya karar verdiğimiz, üzerinde çalışmaya başladığımız  ve içinde kütüphanesi, müzesi de olan  “Köy Enstitüleri Araştırma ve Uygulama Merkezi” eğitim müzeciliği anlamında çok önemli bir çalışma olacaktır.

            Son iki yılda yaşadığımız ağır pandemi koşullarında derneği ayakta tutmayı başardık. Başaramadığımız, gerçekleştiremediğimiz şüphesiz çok şeyler de oldu. Bunlara rağmen  YKKED, ilerici Köy Enstitüleri hareketinin günümüzdeki en önemli, en etkin temsilcisidir. YKKED, 11 Eylül’de yapacağı genel kuruldan güçlenerek, yenilenerek, omuz omuza birlikte üretme heyecanıyla çıkarak ikinci yirmi yıla merhaba diyecektir. YKKED imecesinde şimdiye kadar yer alan ve alacak olan tüm yol arkadaşlarıma başarılar dilerken  kaybettiğimiz yol arkadaşlarımızı ve  tüm enstitülü büyüklerimizin  aziz hatıralarına da saygıyla selamlıyorum.