- Makaleyi Paylaş
- Facebook'ta Paylaş
- Twitter'da Paylaş
- 28 July 2021, Wednesday 11:50
- 2627 kez okundu
Doksanlı yılların başlarında, Milas’ta düzenlenen panelin konuklarından olan Şadan Gökovalı’nın aktardığı anısı, hâlâ belleğimdedir. İtalya’da bir koleksiyonere konuk olan Şadan Gökovalı, eşsiz değerdeki tabloların, heykellerin, el yazmaların vb arasında bulur kendini. İtalyan koleksiyoner, Şadan Gökovalı’yı sahip olduğu bu muhteşem koleksiyonunun arasından alarak, bir köşedeki çerçevenin önüne götürür. Koleksiyonerin çok önem verdiği çerçevenin içinde, işlenmiş bir ahşap parçası sergilenmektedir. Şadan Gökovalı, böylesine zengin bir birikimin içinde ahşap parçasına verilen önem karşısında şaşırdığını itiraf eder.
Şadan Gökovalı, bu ahşap parçasının Milas’taki Aslanlı Ev’den geldiğini öğrenince bir kez daha şaşkınlığa düşer ve çok üzülür. Zira bu konağın göz göre göre yıkıldığına tanıktır.
Herkes gibi.
Milas, 18.yüzyıl sonu 19.yüzyıl başı inşa edilmiş onlarca anıtsal nitelikli yapıyı barındırıyorken, ne yazık ki zamanla bu evler birer birer yıkılıp yok oldular. Kuşkusuz ki, bu evlerin en görkemlisi Bahaddin Ağa Konağı’dır. Hekatomnos Anıt Mezarının hemen ötesinde bulunan Bahaddin Ağa Konağı, kuşatma duvarı üzerine inşa edilerek manzaraya hâkim konumuyla görkemli bir görünüşe sahipti. Boşluğa bakan cephesi çeşitli figürlerin süslemesini barındırırken, orta cumbasında yer alan simetrik iki aslan resmi, yapının görkemini daha da artırıyordu. İki katlı olan evin Milaslılar tarafından ‘Aslanlı ev’ olarak bilinmesini de bu resimler sağlar.
Sivil mimarinin en güzel örneği olarak değerlendirilen Aslanlı Ev, yalnızlığa terk edilince zamana direnemedi. Önce çatısı içe göçtü ve görkemli bacası yok oldu, muhteşem cumba yıkıldı, cephelerin bir kısmı direnerek varlığını yıllarca korusa da, ne yazık ki günümüze yapının oturduğu boş alan kaldı.
Doksanlı yıllarda gerçekleşen o panelde, Oktay Ekinci’nin ‘önünde ceket iliklenecek’ evlerden diye nitelendirdiği Aslanlı Ev’in, görkemli dış görünüşünün ötesinde muhteşem iç yapısından da söz edilir.
Odaların tavanları ahşap bir silme ile duvardan ayrılıp, geometrik düzenlenmiş çıtalar ile oluşturulmasının ötesinde, duvarlarında nitelikli süslemelerin yer alması da yazılır.
Çocukluktan ilk gençliğe evrildiğim süreçte Aslanlı Ev’den, aklımda hep yıkık çatısıyla ayakta durmaya çalışan cephesi arasından seçebildiğim çivit mavisi renk kalmıştır. O güzelim konak benim için aslan figürleri kadar, çivit mavisini de çağrıştırır.
Öğrenciliği sırasında memleketi Aydın’dan bu evi görmek için birkaç kez gelen arkeolog Şükrü Tül, konağın eyvanında yer alan Bodrum Kalesi manzaralı resmin varlığından söz etmişti.
Duvara yağlıboya çizilmiş bu resmin varlığı sonraki yıllarda Aslanlı Ev’in iç duvarlarında birçok resmin olduğunu öğrenmemin başlangıcı olacaktı. Masa üzerindeki vazodan rengârenk çiçeklere, meyve resimlerinden Bodrum manzaralı resime kadar bir çok resmin varlığı Aslanlı Ev’in görkemli konumunu daha da zenginleştiriyormuş.
Artık olmayan bu görkemli yapıtın yerini Milas Uzunyuva Anıt Mezarı ve Müze Kompleksi’ne gittiğinizde görebiliyorsunuz. Kazılardan çıkan bulguların sergilendiği bu yerden baktığınızda, Aslanlı Ev’in coğrafyaya egemen konumuna tanık olunuyor. Hepsi bu.
Aslanlı Ev’den yaklaşık yirmi metre ileride bulunan taş konakların restore edilip, müze konseptine uygun şekilde ziyarete açılmış olması içinizi rahatlatıyor.
Bunlardan biri de ‘Milas Konağı’ olarak düzenlenmiş olan Emin Ağa Konağı’dir.
1890’lı yıllarda kesme taş yapı sisteminde inşa edilen konağın, Rum mimarisinden esinlenerek Rum ustaya / ustalara yaptırıldığı sanılıyor. Taş mimarinin güzel bir örneği olan Emin Ağa Konağı’nın hemen girişinde yer alan ‘rüzgârlık’, biraz önce enkazını gördüğümüz Aslanlı Ev’i çağrıştırıyor. Zira bu holün sağ ve sol duvarlarında yer alan duvar resimleri ile yirmi metre ilerdeki Bahaddin Ağa Konağı’ndaki varlıklarını bildiğimiz resimler arasında bir bağ olduğunu düşünüyorum. Emin Ağa Konağının ikinci katındaki bir odada da duvar resimleri olduğunu ancak zamanla rutubetten yok olup görülemediğini not düşeyim. Restore sırasında resimlerin yerleri olduğu gibi bırakıldıkları için, bu ayrıntıyı görebiliyoruz.
Konağın giriş kısmının sol duvarına, kocaman yeşil bir çınar ağacı ve bu ağacın altına bir yatır resmedilmiş. Bu resimdeki manzaranın Rodos’ta bulunduğu ve resmin oradan esinlenildiği düşünülüyor.
O yıllarda bölgenin Avrupa ile bağlantısının Rodos üzerinden olduğu ve birçok ustanın buradan geldiği bilindiğine göre, bu düşünce şaşırtmıyor. Olasılık üzerinden gidersem eğer, bu iki konağın yani Bahaddin Ağa ve Emin Ağa Konağının duvar resimlerini aynı ressamın çizdiği ve bu ressamın da Rodos’tan geldiği düşünülebilir. Resimlerin 1900’lü yılların başlarında çizildiği varsayıldığına göre, bu süslemeyi Osmanlı İmparatorluğunun son dönem yapı özelliği olarak değerlendirebiliriz. Konağın giriş kısmının sağ duvarına çizilmiş ikinci duvar resmi, bu düşünceyi destekler.
Sol duvardaki resim kare şeklindeki bir çerçeveye resmedilmişken, ikinci resim dikdörtgen şeklindeki alana resmedildiği için diğerine göre daha büyükçe gözüküyor.
Bu duvar resmi diğer resmin aksine deniz görselli olmasının ötesinde, sivil değil de askeri bir hava egemen. Denizin üzerinde irili ufaklı sekiz dokuz gemi görülmesine karşın ortadaki geminin sadeliği ve baskınlığı göze çarpıyor. Bütün gemilerin sancaklarında Türk bayrakları dalgalanıyor. Ay ve yıldızın şeklinden, bayrakları 1910-1920 arasına tarihlendirebiliriz. Baskın olan geminin Hamidiye Zırhlısı olduğunu düşünüyorum. Hamidiye Zırhlısı, 1903 yılında kendi güvenliği için Abdülhamid tarafından alınmış, ancak Meşrutiyet sonrası denizlere açılabilmiş. Rauf Orbay’la özdeşleşen Hamidiye Zırhlısı, Balkan Savaşı ve 1.Dünya Savaşı sırasında Ege ve Akdeniz’de önemli rol üstlenmiş. Bayrakların tarihlendiği dönemle, Hamidiye Zırhlısının denizde efsane olduğu tarihler örtüşüyor. Sarı rengin egemen olduğu bu resim, tarihsel süreçte başka çağrışımlara da yol açıyor.
Açıkçası bu yazının oluşmasını da bu çağrışım sağlıyor.
Osmanlının son dönemine meraklı olanlar için bu çağrışım olağan olacaktır. Ahşaptan yapılan çeyiz sandıklarının geçmişte yaşamın önemli bir parçası olduğu yadsınamaz. Daha çok gelinlerin çeyiz sandığı olarak kullanılan bu sandıklar, üstten açılan bir kapağa sahiptir. Çeşitli süslemelerle ya da biçimlerle şekillenen bu sandıkların kapak içi süslemesine de tanık olunur. Kapağın iç kısmına daha çok gemi resimleri çizildiği için bu kapaklar gemili sandık kapağı olarak bilinir. Kök boya ile yapılan bu resimlerde bayraklı gemilerin varlığı görülür. Tıpkı Emin Ağa Konağının duvarındaki resim gibi. Açıkçası bu resimler sadece estetik kaygısıyla çizilmez, aksine, dönemin haleti ruhiyesini yansıtır.
1923 yılında Lozan Antlaşması’yla Türkiye ve Yunanistan kendi ülkelerinin yurttaşlarını din esası üzerine zorunlu göçe tabi tutar. Mübadele ismi verilen bu zorunlu göç, beraberinde acı ve hüznü getirir.
Aslında o topraklar mübadelenin çok öncesinde göçe tanıktır. Başında zorunlu sözcüğü olmayan bu göçü de, yine acı ve hüzün sağlar. Gitmek gerekir ve bırakmak zorunlu olur topraklarını. Gitmek bir nevi kurtuluş olacaktır ve o kurtuluşu da gemiler sağlayacaktır.
İçinden gemiler geçen sandık kapakları, o özlemin yansımasıdır.
Emin Ağa Konağı’nın duvarını resimleyen ressam, o dönemin özlemini bu şekilde duvar resmine yansıtmış. Ressamın da bir mübadil olma olasılığını zihnimin bir kenarına koyarak, konaktan uzaklaşmak isterim.
Emin Ağa, sevdiği kızı yani eşini beyaz atın sırtında kaçırarak bu konağa getirir. Kaçarak gelen kızların çeyiz sandığı olmaz o yüzden sandıklarına özlem duydukları söylenir. Gelin hanım, her gün bir sandık kapağının içine baktığının ayırtında mıydı acaba?
-
04.02.2025 BAFA’NIN SAKLI LEZZETİ ; GIVRIM
-
24.06.2024 BUTİK MURAT
-
14.11.2023 KADDAK DEVE BAYRAMI / PINARCIK KÖYÜ
-
03.10.2023 RUM MAHALLESİ’NDEKİ ‘OSMANLI ÇEŞMESİ’
-
28.07.2023 YENİ MİLÂS HALKEVİ DERGİSİ 1936-1937
-
07.07.2023 MİLAS HALKEVİ
-
04.07.2023 TİFTİK ETİ
-
20.06.2023 ESKİ MEZARLIK
-
09.06.2023 ÇAPUTCU HANI’NDA BİR ODA
-
06.06.2023 SABİHA TEYZEM
-
30.05.2023 ÇAPUTCU HANI
-
23.05.2023 SAKARYA İLKOKULU’NUN KUZEY CEPHESİ. YIL 1938
-
06.10.2022 MİLAS ‘KIZ MEKTEBİ’
-
04.10.2022 MİLAS ‘ERKEK MEKTEBİ’
-
03.10.2022 ERMENİSTAN’DAKİ PENCERE…
-
29.11.2021 KIBRIS’TA BİR MARONİT KÖYÜ ; KORUÇAM / GİRNE
-
23.10.2021 NİYAZİ YALÇINKAYA’YI UĞURLARKEN…
-
14.10.2021 YAHUDİ HALKASI
-
06.10.2021 ANADOLU’NUN SON ERMENİ KÖYÜ; VAKIFLI / ANTAKYA
-
06.08.2021 CO MEHMET, öldü.
-
06.07.2021 Güneydoğu’daki ‘Süryani’ Köylerinden; HABERLİ KÖYÜ / İDİL
-
22.06.2021 ANADOLU’NUN UNUTULAN KAVMİ ‘NASTURİLER’İN PEŞİNDE; ÇUKURCA / ŞIRNAK
-
15.06.2021 YALNIZLIĞA TERK EDİLMİŞ BİR EZİDİ YERLEŞİMİ; MAĞARA KÖYÜ / İDİL
-
08.06.2021 KATO DAĞI’NIN ZİRVESİNDE BİR ‘KELDANİ ‘ KÖYÜ; CEVİZAĞACI / BEYTÜŞŞEBAP
-
23.10.2020 TARİHİ AYAKKABICILAR ARASTASI / ÇORUM
-
01.01.2020 ŞİİLİĞİN KUTSAL KENTİ ; MEŞHED
-
30.12.2019 ÖMER HAYYAM’IN NİŞABUR’U
-
24.12.2019 LUT ÇÖLÜ’NÜN GÜZEL İNSANLARI…
-
18.12.2019 İran’da Bir Dünya Yurttaşı; ALİ AMCA
-
16.12.2019 İRAN’DA BİR EMANETÇİ
-
23.09.2019 KROMNİ VADİSİ / GÜMÜŞHANE
-
21.09.2019 SANTA / GÜMÜŞHANE
-
16.09.2019 SARIÇİÇEK KÖY ODALARI / GÜMÜŞHANE
-
09.09.2019 EKMEĞİN PEŞİNDEN - 4 KÜRTÜN HARÇ EKMEĞİ / GÜMÜŞHANE
-
02.09.2019 15 AĞUSTOS MERYEM ANA PANAYIRI / GÖKÇEADA
-
27.08.2019 GÖKÇEADA’NIN (ESKİ) RUM KÖYLERİ…
-
14.06.2019 AĞLAYAN GELİN ( TERS LALE) / HAKKARİ
-
12.06.2019 AĞLAYAN GELİN ( TERS LALE) / HAKKARİ
-
22.01.2019 Güllük’ün Geçmişinde Kalan Bir Kültür; GECE PAZARI
-
16.08.2018 Açılışı gerçekleşen Milas Uzunyuva’dan ilk izlenimler …
-
12.07.2018 Keçiborlu’nun Kuyucak Köyünde Lavanta Zamanı
-
06.07.2018 Zampara Altını
-
28.02.2018 Noussa Karnavalı (İskeçe / Yunanistan)
-
18.12.2017 Hikâyesi Olan Şeyler Dükkânı / 2 - ‘Devrim Yüzüğü’
-
12.12.2017 Ekmeğin Peşinden – 3 / Taban Gevreği (Gölcük / ÖDEMİŞ)
-
23.11.2017 Hikâyesi Olan Şeyler / 1 - Zeytin Jetonları
-
15.11.2017 Ulu Cami’nin güney cephesi
-
24.10.2017 Kentin ileri gelen zevatı, 30 Ağustos’ta …
-
19.10.2017 Bazen... / fotoğrafların peşinden ...
-
06.10.2017 ‘Vitrindeki Kaplan’ın peşinden Samos’a …
-
12.09.2017 Terzizadelerin Evi’nin balkonundan Sakarya İlkokulu
-
06.09.2017 Ekmeğin Peşinden -2- / İslamköy Ekmeği / Isparta
-
29.08.2017 Karahöyük Ekmeği / Acıpayam
-
06.05.2017 6 Mayıs ve Anneler ...
-
19.04.2017 Menderes Yolu’nda 3 gün …
-
07.03.2017 Bodrum’un geçmişinde kalan bir yerleşim: Girelbelen Köyü
-
28.02.2017 “Ütopya Hayallerin Prensesidir”
-
12.01.2017 Allahuekber Dağı’nda Üç Gün / Sarıkamış - Kars
-
10.01.2017 Milas’ın geçmişinde kalan şerbet: Sübye
-
02.12.2016 Kuruyunca içini gözler önüne seren Mumcular Barajı
-
24.11.2016 Manolya ve Nail Şaylan
-
16.11.2016 Bakkal Cavit
-
11.11.2016 Belen Camii ile Bütünleşmiş Bir Müezzin: Yılmaz Hoca (SİDAL)
-
09.11.2016 Terkedilmiş Tarihi Bir Mekân: ‘Eğirdir Garı’
-
03.11.2016 Tarih Öncesi Kaya Resimleri için; Latmos’un emanetlerinin peşinde bir yolculuk
-
28.10.2016 Phaselis Antik Kenti (Antalya)
-
20.10.2016 Geçmişten Geleceğe uzanan 800 yıllık Kültür: Pınar Pazarı
-
18.10.2016 Gelidonya Feneri’nde bir gece
-
23.09.2016 Bir ritüelin peşinden: Eren Günü (Sandras Dağı)
-
09.09.2016 Salda Gölü’nde zaman / Burdur
-
18.08.2016 Sırtçantamdakiler / H. Avni KUNDURACIOĞLU
-
08.06.2016 ‘Milas Arastası’nın 70’li yıllarına güzellemeler / 2 - Tüccar Terzi Hasan Budakoğlu
-
27.05.2016 Tarih 15 Nisan 1933; Milas’ın ‘Umumi Kuşbakışı Manzaralı’ Fotokartı
-
12.05.2016 2. Latmos Doğa Şenliği’nden izlenimler …
-
28.04.2016 İncirliin Mağarası ve Yarasalar
-
19.04.2016 Şefik Seren’in ‘Fotoğrafla Milâs’ının gölgesinde; BARDAK
-
31.03.2016 ‘Bodrum Leleg Yolu’ açılırken …
-
28.03.2016 PTT Memuru mührü basar: MİLÂS 26 EYLÜL 1967
Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, pornografik, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.