H.Avni Kunduracıoğlu

Bazen... / fotoğrafların peşinden ... / Hüseyin Avni KUNDURACIOĞLU

Milas’ın geçmişini aktaran fotoğraflarla karşılaştığımda duyumsadığım mutluluk tahmin edilebilir. Hele bu fotoğrafın arka yüzünde, o dönemin izlerini yansıtan herhangi bir yazı, küçük bir not, imza ya da kaşenin varlığı ise bu mutluluğu perçinler. Zira böylesi bir iz ile, sadece fotoğrafın kadrajına sığan görüntü ile değil, aynı zamanda Milas’ın geçmişine de yolculuk yapmanız kolaylaşır.

Tıpkı aşağıdaki fotoğrafta olduğu gibi.

Fotoğrafın sağ üst köşesine düşülen nottan anlaşılıyor ki tarih 1933.

Aslında  bir fotokart bu. Kolleksiyoncular, fotokartı ‘sahibi olmayan fotoğraf’ olarak tanımlar. Yani o yıllarda; çekilmiş bir fotoğraf çoğaltılarak fotokarta dönüştürülür, ön yüzeyine düşülen şehir ismiyle de bir nevi ‘kartpostal’ görevini üstlenir. Örneğin aşağıdaki fotokarttan epeyce olduğunu biliyorum. Epey dediğime bakmayın sakın, iki elin parmaklarını geçmez. Zira fotoğraf çekme ve çoğaltmanın ‘meşakkatli’ olduğu yıllarda dolanıyoruz. Fotoğrafın arkasına düşülen nottan da anlaşılacak bu zorluk. Ancak bu fotoğrafı çeken fotoğrafçı bellidir.

Elbette İbrahim Uz.

Fotoğrafın arkasına bastığı kaşeden öğreniyoruz bunu. Kolleksiyonumdaki diğer fotoğraflarının kaşelerinden biraz daha farklı, biraz daha gösterişli bir logo kullanmış bu kez, Foto İbrahim…

Gönderici, fotokartın arka yüzeyine diklemesine olacak bir şekilde birkaç cümleden oluşan not düşmüş.

‘Efendim’ diye başlıyor bu not.

Bu hitap şeklinin karşı tarafın sahip olduğu ‘makam’ ya da yaş büyüklüğünden mi kaynaklandığını bilemiyoruz. Fakat, devamla ’muhitte iyi cins kağıt bulunamaması, tapuda hata noksan banyo ile elde edilen resimlerden bir kaçının gönderildiğinin özenle belirtilmiş olması, alıcının Milas’la olan ilgisi hakkında bilgi veriyor.

Göndericinin “Tarihi bir şehir olan Milasımızın umumi kuşbakışı manzaramızı takdim etmek”ten duyduğu mutluluk ve ‘hasretle elini sıkması’ ile not biter. Ancak imzadan sonra tek cümlelik bir başka not daha yer alır, arka yüzde. “Milas hakkındaki imtihaatım yeni mevsimde çıkacaktır” deniliyor bu küçük notta. Notlarda el yazısı kullanılması, bazı sözcüklerin okunmasında  zorluk yaratıyor. Tıpkı bu cümledeki ‘imtiaat’ sözcüğünde olduğu gibi. Eğer bu sözcük Osmanlıca ‘imtihanat’ ise, Türkçe imtihan/sınamalar anlamına gelir ki, bu da fotokartımıza farklı bir boyut katar. Gönderici imzasının resmi sıfat taşıdığını belirtmeliyim bu arada. Zaten ‘efendim’ gibi mesafeli bir sözcükle başlayan notun ‘hasret’ gibi samimi bir sözcükle tamamlanmış olması; notun haber iletme kaygısı taşıdığının işareti oluyor.

Artık fotoğrafımızın ön yüzeyine dönebiliriz.

Fotokartın arkasına düşülen 15 Nisan 1933 tarihi, fotoğrafın Milas’ın otuzlu yıllarını önümüze serdiğini gösteriyor. Hem de ‘kuşbakışı’.

Fotoğrafın sağında yer alan büyük binanın Sakarya İlkokulu, solunda yer alan minarenin Belen Cami olduğunu söylersek, işimiz kolaylaşacaktır. Sakarya İlkokulu’nun biraz ilerisinde artık günümüzde olmayan ‘Havra’, biraz aşağısında bulunan Hacıilyas Cami ve Belen Cami’nin biraz altındaki Çöllüoğlu Hanı’nın varlıkları da bir başka kolaylık olacak. Artık kırmızı kiremit çatılı yapıların arasında dolaşmak daha keyifli. Arkadaki Aksivri ve Kuyruklu Kale’nin bulunduğu Kaymakkavağı’nı da belirtip, fotoğrafın ön kısmındaki boşluğa geçelim.

Günümüzde Salı pazarının kurulduğu bu boşluk, fotoğrafın çekildiği yıllarda ‘boklu bahçe’ denilen tütün tarlalarının olduğu bölge. Olasılıkla fotoğrafımız Hıdırlık Tepesi’nden çekilmiş .

Tarih 15 Nisan 1933. Cumhuriyet 10 yaşında.

83 yıl öncesinin Milas’ı farklı duyguları taşıyan özel notlarıyla, koleksiyonumun nadir ‘parça’sı olarak yerini alır.