İlkay Kumtepe

İlkay KUMTEPE

Gündemimize oturan ve tartışma yaratan Öğretmenlik Meslek Kanunu ile ilgili uzun süredir yazıp söyleyen biri olarak bir değerlendirme yapmak gerektiğini düşündüm. Böyle bir kanunun gerekliliğini söylesek de acaba beklentileri karşılayacak bir düzenleme olacak mıdır demekten de geri kalamıyoruz. Yaptık oldu anlayışı ile hazırlanan bir metin gerçek sorunlara çözüm olamaz.

Öğretmenlik Meslek Yasası taslak metnini incelemeye başladığımız zaman;

3. maddede “...eğitim öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan…” şeklinde belirtilmiş olan ibare eğitim yöneticiliğinin ayrı bir ihtisas alanı olmadığı izlenimi veriyor. Bu maddeye bakıldığında yöneticilik yine ikinci görev olarak tanımlanmaya devam edecek demek midir yoksa eğitim yöneticiliği için farklı alanlardan atamalar yapılacak mıdır belirsizdir. Halen birçok sorunu beraberinde taşıyan yönetici atama yönetmeliğinin eğitim liderliği ilkesi ile düzenlenmesi beklentimizi bu ilk maddede çöpe atmış bulunmaktayız. Hatta belki de eğitimci bile olmayanların eğitim yöneticisi olmasının yolu açılmış olabilir. Aynı maddede vurgulanan öğretmenliğin özel bir ihtisas mesleği olması yasa taslağının bütününe bakıldığında sözde kalmaktadır. Çünkü öğretmen yetiştirmeye yeterli önemi vermemektedir. Oysa özel ihtisas gerektiren meslek üyeleri özel önemle yetiştirilmelidir.

Öğretmen yetiştiren kurumlara girişte öğretmenlik mesleğine uygun olup olmaması değerlendirmesi yapılabilir. Ancak öğretmen yetiştirme amacı olan bir kurumdan eline diploma vererek mezun ettiğiniz kişiyi atamaya sıra geldiğinde bazı niteliklere sahip olup olmadığı yönünde değerlendirmeye almak kendi yaptığınız eğitimi reddetmek demektir. İşi öğretmen yetiştirmek olan kurumları ve yetiştirme sistemini yok saymaktır. Örneğin, mühendislik fakültesini bitiren birinin mühendis olabilmesi için ayrıca şartlar öne sürmek, tıp mezunu birinin doktor olabilmesi için şartlar öne sürmek mümkün müdür? Öğretmen olarak yetiştirilen bir kişiyi atamak için ayrıca yeterlilik şartları öne sürmek de mümkün olmamalıdır. Hele ki öğretmen olarak yetiştirilmiş birini halen aday öğretmen olarak tanımlamak, aday öğretmen olarak atanabilmek için de ayrıca sınavda belli sıralamaya girmek şartları öğretmenlik mesleğini yüceltmek değil küçültmek demektir. Öğretmen yetiştiren bir kurumdan mezun olan herkes öğretmendir. Aksi bu kurumlarda yeterli eğitimin verilmediği anlamına gelir.

Aday öğretmenin atama kriterlerini taşımadığı sonradan anlaşılırsa şeklinde başlayan bir madde var ki, biz işimizi doğru yapamadık, onca değerlendirmeye, soruşturmaya, sınava rağmen bir yanlışlık yapılmış mı denecek? Atama yapılmışsa aday öğretmenlik değil öğretmenlik söz konusudur. Aday öğretmenin “…aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezası alması” ve “Adaylık Değerlendirme Komisyonunca yapılan değerlendirmede başarısız olması” durumlarında görevine son verilmesi hükümleri öğretmenin iş güvencesini ortadan kaldıran hükümlerdir. Ayrıca öğretmene adaylık mazereti ile baskı kurma, sindirme amacı taşımaktadır.

Öğretmen yetiştirme kurumundan mezun olmadan Aday öğretmenlik ve eğitimi tamamlanmalı, eğer öğretmenlik bir uzmanlık mesleği olarak belirlenecekse artık atanmış öğretmenin değerlendirilmesi, yetiştirilmesi gibi söylemler bu yasada olmamalıdır. Hiç bir şey olamazsan öğretmen olursun anlayışını kuvvetlendirecek değil ortadan kaldıracak, saygın bir meslek kılınacak öğretmenlik için öğretmen yetiştirme sisteminin ve bu kurumların kuvvetlendirilmesi gerekmektedir.

Bu kadarla da bitmeyip öğretmenlik süresince kariyer basamakları adı altında öğretmeni de sürekli bir sınava tabi tutmak, öğretmeni yetersiz gibi göstermek mesleği saygın kılmaz. Öğretmenler arasında da ayrıştırmaya, sınıflandırmaya neden olur. Ayrıca bunun için yazılı bir sınav şartı getirmek öğretmeni yenilik ve gelişmelerden, aktif öğretmenlik çalışmalarından uzaklaştırır. Eğitim sistemimizdeki sınav odaklılık öğretmene de yayılarak düşünen, araştıran, sorgulayan, yaratıcı bireyler yetiştirme hedefinden uzaklaşılmaktadır. Çağımızda bilgiye her türlü ve çok hızlı ulaşılabilirken bilgiyi nasıl kullandığına bakmadan ne bildiğini ölçmeye ve bunu ödüllendirmeye çalışan sistemler geleceğin sistemleri olamazlar.

Öğretmenlik meslek kanunu öğretmenlik mesleğinin saygınlığını artırıcı, özlük haklarını iyileştirici niteliklere sahip olması gerekirken tam tersine ayrıştırıcı bir niteliğe sahiptir. Öğretmenlik Meslek Kanunu beklentileri karşılayacak yeterlikte değildir. Bu haliyle olacağına olmaması daha iyidir. Gerçek anlamda öğretmen sorunlarına çözüm olacak bir yasa hazırlamak paydaşların ve konu uzmanlarının geniş katılımlı katkısı ile mümkündür.

Bir Öğretmenlik Meslek Yasası, öğretmenlerin özlük haklarını daha insanca yaşam şartlarını karşılayacak şekilde genişletmelidir. Öğretmenlik atamalarında –kadrolu, sözleşmeli, ücretli- ayrıştırmayı ortadan kaldırmalıdır. Kariyer basamaklarında sınav şartı yerine öğretmenin yaptığı çalışmalar, akademik çalışmalar, hizmet içi eğitimler gibi kariyer gelişimini destekleyici kriterler önemsenmelidir. Öğretmenler arasında ders ücreti adaletsizliği, norm kadro, özel eğitim öğretmenliği, birleştirilmiş sınıf, nöbet, özel okul öğretmenliği, sözleşmeli öğretmenlik gibi birçok konuda kanun taslağında hiçbir hüküm bulunmamaktadır. Doğal olarak yasa taslağı bir çözüm üretmekten uzaktır.

Bir kanunun uygulamada karşılaşılabilecekleri ön görerek herhangi bir açık oluşturmayacak şekilde düzenlenmesi gerekir. Oysa oluşturulan taslakta net olmayan çok ifade vardır ve ayrıntılar yönetmeliklere havale edilmiştir. Yönetmelikler kanunları açıklar, kanunda olmayan hükümlerin yerine yönetmelik koymak keyfi hüküm getirmek demektir. Öğretmenlerin bir meslek yasası talebinde sorunların çözülmesi isteği yatmaktadır. Oysa yasa tasarısı bize sorunların daha da büyüyeceğini göstermektedir.