İlkay Kumtepe

Eğitim gündeminden hiç düşmeyen bir konu; veli katılımı.

Bu konuda yapılmış akademik çalışmalar var. Genel olarak kabul gören düşünceye göre veli katılımı çocuğun okul başarısını arttırıyor şeklindedir. Bu yazımda veli katılımının nasıl olması gerektiğini tartışmak istiyorum.

Sosyal sınıflar, çevre her alanda olduğu gibi eğitimde de etkin bir belirleyicidir. Doğduğun yer kaderindir denir ama kaderin olmasa bile seçeneklerinin belirleyicisidir. Aynı yaş grubunda farklı sosyo kültürel alanda yetişen iki çocuğun karşılarına çıkan seçenekler ve seçimleri üzerine gidebileceği yollar birbirinden çok farklıdır.

Bazı bölgelerde aile eğitimin içine o kadar girmiştir ki artık veliyi okuldan uzak tutmak gerektiğini savunan eğitimciler olur. Çünkü buradaki veliler eğitime katılmıyor doğrudan eğitimi yönlendirmeye çalışan, öğretmenden daha çok eğitimi bildiğini düşünen bireylerden oluşuyor. Öğretmenin her yaptığına karışan, sadece kendi çocuğunu önemseyen, her yapılan işi eleştiren veliler çocuğun eğitim yaşamına olumlu katkı yapabilir mi? Sadece eğitim yaşamına değil çocuğun bütün yaşamına müdahale içinde olan bu bireyler aslında iyi bir şey yapayım derken çocuklarının kendi gelişimlerinden haberdar olmadan büyümelerine neden olabilirler.

Bir yanda da çocuğu okula göndermenin yeterli olduğunu düşünen, onu okula kaydettirip bir daha ne oluyor acaba diye düşünmeyen velilerin olduğu bir sosyal grup var. Bunları da okula ve eğitime dahil etmek isteyen öğretmenler çeşitli etkinlik ve projelerle veliyi okula çekmeye çalışırlar. Veli katılımının ne kadar önemli olduğunu vurgulayarak onlarla birlikte çalışmaya gayret gösterirler. Bazen de o kadar abartılır ki bu durum artık çocuk yerine veliye ödev verilir. Bütün çalışmalar veliyle yapılır. Çocuk yine kendi yaşamının izleyicisi durumuna düşer.

Her iki örnekte de veli işin çok içinde olmaya başlar ve kendini eğitimin vazgeçilmesi olarak görür. Her işe karışma hakkını kendinde görür. Her iki durumda da doz aşımı zehirlenmesi vardır bence.

Madem öyle ne yapacağız sorusunu soralım kendimize. Veliyi okuldan uzaklaştırmadan, okulun içine de fazla sokmadan dozunda eğitimde nasıl tutabiliriz?

Eğitim aslında bir kültür işidir. Veliyi eğitime yeterince katmanın yolu eğitim kültürü oluşturmaktır.

Veli eğitimi olmadan çocukta verim elde edilir mi demeden önce hangi veli eğitiminden bahsettiğimize bakmalıyız. Eğitim aracılığı ile oluşturmak istediğimiz insan modeli ile eş anlayışta bir veli eğitimi gerçekleştirmeliyiz. Bu konuda yıllar öncesinden yaptığım bir önerim vardı. (Eğitim Mi Okul Mu kitabımda yazdığım) Aile eğitim danışmanı önerim vardı. Ailelerin bir kısmı eğitime dahil olmak isterken bunun nasıl olacağını bilmeyebilir. Bir kısmı da dahil olmak gerektiğinin farkında olmaz. Ancak biz bunu çocuk okula başladıktan sonra uygulamaya çalışır ve yeterince verim elde edemeyiz. Oysa benim söylediğim çocuk doğmadan, aile bir bebek beklerken ona sağlanacak bir danışmanlık hizmetidir. Çocuk eğitimi nasıl olmalıdır, doğduktan sonra çocuğun fiziksel gelişimi yanında zihinsel gelişimi nasıl desteklenmelidir sorularına yanıt bulacağı bir danışmanla çalışabilmelidir her aile.

Ülkemizde okuryazarlık oranı verilerine bakarsak mükemmel olmadığını görürüz. Kitap okuma oranları ise yerlerde sürünüyor. Böyle olunca da çocuk gelişimi ile ilgili ailelerin tek kaynağı çevresindeki kişiler oluyor. Bu kaynaklar birbirini yeterince besleyebilir mi? Zorunlu eğitim sonrasında hatta zorunlu eğitim çağında okul terkleri düşünüldüğünde bu zamana kadar çocuklarımızın gelecekte kuracakları aileler, yetiştirecekleri çocuklar ile ilgili bilgileri edinebiliyorlar mı?

Aile eğitiminden kastımız aileleri sürekli okulda tutmak, ödevleri takip ve kontrol görevi vermek, ders çalıştırmasını beklemek gibi öğrenme odaklı etkinliklerin ötesinde bir eğitim kültürü edindirmek amaçlı olmalıdır.

Tabi ki eğitim, okul ve aile işbirliği ile olursa en iyi sonuçları verir. Ancak işbirliğinin yönü ve boyutları önemlidir. Paydaşların rolleri karıştırılmamalı. Unutmayalım; destek olmakla görevini üstlenmek birbirinden farklı şeylerdir.

İLKAY KUMTEPE/28.10.2025