Gülçin Erşen

Geri dönüşümlü atıkların, diğer çöplerden ayrı olarak, daha kaynağında toplanması zor mu? Geçenlerde Mandalya Çevre Platformu’nun Boğaziçi Köyü’nde (artık mahalle deniliyor gerçi) gerçekleştirdiği etkinliği haber yapmış, böyle bir etkinlik ve uygulama Milas merkezinde ve yöredeki diğer köylerde de gerçekleştirilse keşke demiştim. Geri dönüşümlü atıkların toplanması konusunda farkındalık yaratmaya yönelik özendirici etkinlik kapsamında, geri dönüşümlü atıklar listelenerek, bir torba dolusu bu atıklardan getiren çocuklara çeşitli armağanlar verileceği belirtilmişti.

Üniversiteye yeni başladığım 1986 senesinde, babam görevli olarak Almanya’ya gitmişti. Orada cam, plastik, kağıt gibi dönüştürülebilir atıkların evlerde ayrı renk torbalarda ya da çöp kovalarında toplandığına tanık olup, bunu bize anlattığında, disiplinli Alman halkının böyle bir uygulamaya kolaylıkla alışabileceğini, uyacağını, yaptırım uygulamaya gerek kalmadan, başkalarınca kınanıp, eleştirmenin bile etkili olduğunu konuşmuştuk. 2000’lerin başında Bornova Belediyesi’nin buna yönelik bir uygulamasını da örnek vermişimdir. Dönüşümlü atıkların, diğer çöplerden ayrı toplanması için evlere belediyenin arması bulunan büyük boy çöp torbaları dağıtılırdı. Bunlar, dolunca diğer çöp konteynerlerinin yanına değil, apartmanların önüne bırakılırdı ve belediyenin görevlisi bunları ayrıca toplayıp, daha aracın içinde kağıt – cam – plastik – pil vs. olarak ayırmaya başlardı. Böylece, atıklar ilgili merkeze varıncaya dek türlerine göre de ayrışmış olurdu.

Bilinçli olmak ve üşenmemek gerek

Yaklaşık 3 yıl önce Emine Erdoğan’ın önderliğinde, dönüşümlü atıkların ayrıştırılarak toplanması için başlatılan kampanya ile ilgili Milas Kaymakamlığı, Halk Eğitimi Merkezi’nde bir toplantı düzenlemişti. Daha o zaman bu şekliyle, uygulamanın lafta kalacağına, birkaç kamu kuruluşu dışında bilmem kaç çeşit çöp kutusunda, özen ve titizlikle atıkların ayrı ayrı toplanamayacağına emindim. Bu biraz da bilinç ve eğitim meselesi. Örneğin, bu kampanyadan yıllarca önce Bornova’daki uygulamadan söz ettim. Daha o zamanlar, Ankara, İzmir gibi büyük kentlerimizin bazı semtlerinde “Cam, şişe kumbarası / Kağıt atık kumbarası” falan vardı. Ve bazı çevreci ve bilinçli yurttaşlar, biriktirdikleri geri dönüşümlü atıkları üşenmeden buraya kadar taşırdı.

Şimdi bizler, yerel yönetimler geri dönüşümlü atıkların toplanmasına ilişkin doğru düzgün bir yöntem bulup, sistem geliştiremedikleri ya da uygulayamadıkları için, evdeki pilleri bazı alışveriş merkezleri ya da iş yerlerindeki atık pil kutusuna götürüp atmakla yetiniyoruz. Büyük marketlerin bazılarının önünde bulunan kafes şeklindeki dönüşümlü atık toplama yerlerine, geri dönüşümlü atıkları biriktirdiğimiz çöp torbalarını taşımaya üşeniyoruz. Ayrıca, buralara her türlü çöpü atan da var. Kaldı ki, özellikle arabası olanlar, evinin önünde çöp varili ya da konteynırın durmasını istemediğinden, evdeki çöp torbalarını 50 metre öteye taşımak bile bazen zor geliyor, onca iş güç arasında.

Önerim; öncelikle yurttaşları bilinçlendirmek için, bununla ilgili broşürler hazırlanıp dağıtılabilir, basın, sosyal medya ve belediye hoparlörleri aracılığıyla duyurular yapılabilir. Halkın geri dönüşümlü atıkları biriktirmesini kolaylaştırmak için de diğer çöp konteynırlarının yanına, son birkaç yıldır konulan kül varili gibi, dönüşümlü atık için ayrıca varil ya da konteynır konulabilir (Bu ayrı bir renkte olur ve üzerinde kullanım amacı yazar). Yurttaşlar da bir zahmet karton kutu, kağıt, plastik kap, cam şişe ve kavanoz, deterjan kutusu, kağıt ve naylon ambalajlar gibi atıklarını ayrı bir torbada toplayıp, bununla ilgili varile atarlar. Yani, bunu gerçekleştirmek hiç de zor değil. Niye birkaç sivil toplum örgütü dışında kimse çabalayıp, çözüm üretmiyor bilmiyorum…